Υποβάθρου, Γενικών Γνώσεων,

Επιστημονικής Περιοχής,

Ανάπτυξης Δεξιοτήτων

2. Διδακτική Μεθοδολογία Ι – Μικροδιδασκαλίες

3. Πρακτική Άσκηση Ι

[Ισχύει για τους εισακτέους ακαδημαϊκού έτους 2019-2020 και εξής.]

Το συνολικό Πρόγραμμα Πρακτικής Άσκησης (Πρακτική Άσκηση Ι, ΙΙ, III και IV), συνδέοντας τις θεωρητικές σπουδές με την εκπαιδευτική πραγματικότητα, την παιδαγωγική γνώση με την εμπειρία από την διδακτική πράξη, και παρέχοντας στον/στην φοιτητή/ρια ευκαιρίες για επεξεργασία των εμπειριών, αναστοχασμό και αλληλεπίδραση με εμπλεκόμενο διδακτικό προσωπικό και συμφοιτητές, επιδιώκει:

1.       την βαθμιαία εξοικείωσή του/της με το μελλοντικό επαγγελματικό πεδίο και τις απαιτήσεις του εκπαιδευτικού έργου,

2.       την ανάπτυξη ικανοτήτων παρατήρησης, περιγραφής, κατανόησης, ερμηνείας και κριτικής ανάλυσης της διδακτικής-εκπαιδευτικής πράξης,

3.       την βαθμιαία εισαγωγή στην άσκηση των βασικών τομέων της καθημερινής επαγγελματικής δραστηριότητας: τον σχεδιασμό, την διεξαγωγή και την αξιολόγηση του παιδαγωγικού-διδακτικού έργου,

4.       την ανάπτυξη ερευνητικής, κριτικής και υπεύθυνης παιδαγωγικής στάσης,

5.       την διαμόρφωση επαγγελματικής συνείδησης και ταυτότητας ως στοχαζόμενου εκπαιδευτικού,

6.       την διαρκή διεύρυνση και συστηματοποίηση της προσωπικής παιδαγωγικής-διδακτικής θεωρίας του φοιτητή, με βάση την οποία, ως στοχαζόμενος εκπαιδευτικός, θα κατανοεί και θα διαμορφώνει υπεύθυνα και αποτελεσματικά και θα αξιολογεί με αυτοκριτική διάθεση την παιδαγωγική-διδακτική πράξη,

7.       την καλλιέργεια σταθερής βούλησης για συνεχή βελτίωση, δια βίου μάθηση και επαγγελματική ανάπτυξη.

Το μάθημα «Πρακτική Άσκηση ΙΙ», ειδικότερα, εστιάζει κυρίως στον τρίτο γενικό στόχο και συγκεκριμένα στην ανάπτυξη δεξιοτήτων σχεδιασμού, ανάλυσης και αξιολόγησης διδασκαλίας των Μαθηματικών και των Φυσικών Επιστημών, όπως αυτές εντάσσονται στα μαθήματα του προγράμματος σπουδών της δημοτικής εκπαίδευσης «Φυσικά», «Μελέτη του Περιβάλλοντος» και «Γεωγραφία».

Β. Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα «Πρακτικής Άσκησης ΙΙ»

Ο/Η φοιτητής/ρια, αξιοποιώντας γνώσεις και δεξιότητες που έχει αναπτύξει στο πλαίσιο του μαθήματος «Πρακτική Άσκηση Ι», των προαπαιτούμενων μαθημάτων «Διδακτική Μεθοδολογία Ι» και «Διδακτική των Μαθηματικών»), καθώς και μαθημάτων (υποχρεωτικών και κατ’ επιλογήν υποχρεωτικών) αντίστοιχων περιεχομένων[1], με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος «Πρακτική Άσκηση ΙΙ», αναμένεται να αναπτύξει τις ικανότητες σχεδιασμού, ανάλυσης και αξιολόγησης της διδασκαλίας των Μαθηματικών και των Φυσικών Επιστημών.

Α. Ικανότητα σχεδιασμού διδασκαλίας

Ο/Η φοιτητής/ρια θα είναι ικανός:

·            Να σχεδιάζει με δημιουργικό τρόπο την διδασκαλία των Μαθηματικών και των Φυσικών Επιστημών και να τεκμηριώνει τις επιλογές και αποφάσεις του/της που αφορούν τους στόχους, το περιεχόμενο, την διδακτική-μαθησιακή διαδικασία, τα μέσα διδασκαλίας-μάθησης και την αξιολόγηση της μάθησης. [ΜΑ4, ΜΑ13]

·            Να λαμβάνει υπόψη κατά τον σχεδιασμό (αλλά και κατά την διεξαγωγή και την αξιολόγηση της διδασκαλίας) τις ατομικές προϋποθέσεις μάθησης των μαθητών (προϋπάρχουσα και προαπαιτούμενη γνώση, εμπειρίες σχετικές με το θέμα της διδασκαλίας, ενδιαφέροντα, ρυθμό και στυλ μάθησης κτλ.), τις κοινωνικοπολιτισμικές προϋποθέσεις μάθησης, την σύνθεση, την δυναμική και την ετερογένεια της τάξης, με σκοπό την ανταπόκριση στις διαφορετικές ανάγκες των μαθητών και την επίτευξη των καλύτερων δυνατών μαθησιακών αποτελεσμάτων για κάθε μαθητή. [ΜΑ7]

·            Να αναλύει το θέμα της διδασκαλίας και να καθορίζει και να οργανώνει το περιεχόμενο του μαθήματος. [ΜΑ4, ΜΑ13]

·            Να εξηγεί την σημασία του συγκεκριμένου θέματος, της γνώσης ή της δεξιότητας που θα κατακτήσει ο/η μαθητής/ρια, για το παρόν και το μέλλον του/της. [ΜΑ4, ΜΑ13]

·            Να διατυπώνει με σαφήνεια τους μαθησιακούς στόχους και τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα, με τρόπο συμβατό με τα ισχύοντα προγράμματα σπουδών των αντίστοιχων γνωστικών αντικειμένων της δημοτικής εκπαίδευσης. [ΜΑ7]

·            Να επιλέγει κατάλληλες δραστηριότητες, μεθόδους, μέσα και υλικά και να οργανώνει την διδακτική-μαθησιακή διαδικασία, ώστε να προάγονται η κριτική και η δημιουργική σκέψη, η διερευνητική, η αυτενεργός και η συνεργατική μάθηση. [ΜΑ6]

·            Να εντάσσει τις ΤΠΕ στην διδακτική-μαθησιακή διαδικασία κατάλληλα και αποτελεσματικά. [ΜΑ9]

·            Να καθορίζει τα κριτήρια και να επιλέγει κατάλληλες μεθόδους αξιολόγησης της μάθησης (αρχικής-διαγνωστικής, διαμορφωτικής και τελικής) με σκοπό την ανατροφοδότηση των μαθητών. [ΜΑ8]

Β. Ικανότητα ανάλυσης και αξιολόγησης της διδασκαλίας και ικανότητα αναστοχασμού

Ο/Η φοιτητής/ρια θα είναι ικανός:

·            Να αναλύει και να αξιολογεί με αυτοκριτική διάθεση την διδακτική του/της πράξη και να αναστοχάζεται τις συνέπειες των επιλογών και των πρακτικών του/της για την μάθηση και την ανάπτυξη των μαθητών. [ΜΑ8]

·            Να συγκρίνει τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της διδασκαλίας και να εξάγει συμπεράσματα στην κατεύθυνση της ανάπτυξης της διδακτικής ευελιξίας κατά την μαθησιακή διαδικασία (αξιοποίηση του απρόοπτου και προσαρμογή του σχεδιασμού όπου απαιτείται, αποδοχή και ένταξη των ιδεών των μαθητών στο μάθημα, διαχείριση λαθών και παρανοήσεων, αποδοχή του ρυθμού μάθησης των μαθητών κτλ.). [ΜΑ8]

·            Να αποτιμά τον βαθμό επίτευξης των προσδοκώμενων μαθησιακών αποτελεσμάτων, κάνοντας ειδική αναφορά σε συγκεκριμένους μαθητές/ριες. [ΜΑ7]

·            Να αναλύει και να ερμηνεύει δυσκολίες των μαθητών ως προς την κατανόηση εννοιών και ως προς την εφαρμογή της γνώσης. [ΜΑ7]

·            Να αποτιμά την αποτελεσματικότητα και την καταλληλότητα των μαθησιακών δραστηριοτήτων, των μεθόδων, των υλικών και μέσων της διδασκαλίας. [ΜΑ7]

·           Να θέτει στόχους για βελτίωση της διδακτικής του/της ικανότητας και περαιτέρω επαγγελματική ανάπτυξη. [ΜΑ16]

·         Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών

·         Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις

·         Λήψη αποφάσεων

·         Αυτόνομη εργασία

·         Ομαδική εργασία

·         Σεβασμός στην διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα

·         Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής

·         Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

Α. Περιεχόμενο Σεμιναρίων

·         Σύγχρονες προσεγγίσεις, μοντέλα και μέθοδοι διδασκαλίας-μάθησης των Μαθηματικών και των Φυσικών Επιστημών.

·         Προγράμματα Σπουδών (ΔΕΠΠΣ, ΑΠΣ και Νέα Προγράμματα Σπουδών) των αντίστοιχων γνωστικών αντικειμένων της δημοτικής εκπαίδευσης.

·         Εκπαιδευτικό-διδακτικό υλικό (σχολικά εγχειρίδια, λογισμικό κτλ.). Αναζήτηση υλικού ή και δημιουργία/παραγωγή αυθεντικού υλικού.

·         Αξιοποίηση των ΤΠΕ στην διδασκαλία των Μαθηματικών και των Φυσικών Επιστημών.

·         Οδηγίες σχεδιασμού, ανάλυσης και αξιολόγησης διδασκαλίας. Περιγραφή του προτύπου «Φύλλο σχεδιασμού και αξιολόγησης διδασκαλίας».

Β. Ασκήσεις σχεδιασμού ωριαίας διδασκαλίας ή ενότητας με την χρήση του προτύπου, από κοινού με τον διδάσκοντα και σε μικρές ομάδες.

Γ. Πρακτική άσκηση σε σχολικές τάξεις

·         Παρατήρηση διδασκαλίας των αντίστοιχων γνωστικών αντικειμένων σε σχολικές τάξεις (Μαθηματικά, Φυσικά, Μελέτη του Περιβάλλοντος, Γεωγραφία), με δυνατότητα μερικής εμπλοκής στην διδακτική διαδικασία. Συλλογή δεδομένων, στοιχείων, πληροφοριών για τους μαθητές, την τάξη και την διδακτική μεθοδολογία που εφαρμόζει ο εκπαιδευτικός στο συγκεκριμένο μάθημα, απαραίτητων για τον σχεδιασμό και την διεξαγωγή των διδασκαλιών.

·         Σχεδιασμός και προετοιμασία ωριαίων διδασκαλιών ή μίας ενότητας ανά γνωστικό αντικείμενο από τους φοιτητές, οι οποίοι συνεργάζονται ανά δύο.

·         Συζήτηση του σχεδιασμού ωριαίων διδασκαλιών/ενότητας με το υπεύθυνο διδακτικό προσωπικό (σε μικρές ομάδες).

·         Πραγματοποίηση των ωριαίων διδασκαλιών στην τάξη (οι φοιτητές/ριες διδάσκουν ανά ζεύγη).

·         Σχεδιασμός και προετοιμασία ατομικών ωριαίων διδασκαλιών ή μίας ενότητας ανά γνωστικό αντικείμενο.

·         Παρακολούθηση των ωριαίων διδασκαλιών των φοιτητών από το υπεύθυνο διδακτικό προσωπικό.

Δ. Ανάλυση και συζήτηση των εμπειριών από τον σχεδιασμό και την πραγματοποίηση των διδασκαλιών και ανατροφοδότηση ως προς:

·         τους στόχους και τα περιεχόμενα της διδασκαλίας

·         την οργάνωση της διδακτικής-μαθησιακής διαδικασίας, τις μεθόδους, τα μέσα και τα υλικά

·         την αξιολόγηση και ανατροφοδότηση της μάθησης

·         τις προϋποθέσεις μάθησης των μαθητών/ριών

·         κ.ά.

– Χρήση Η/Υ και προβολέα για παρουσιάσεις power point.

– Επικοινωνία με τους/τις φοιτητές/ριες μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας e-class.

– Επικοινωνία μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Περιγράφονται αναλυτικά ο τρόπος

και οι μέθοδοι διδασκαλίας.

Αναγράφονται οι ώρες μελέτης του φοιτητή για κάθε μαθησιακή δραστηριότητα καθώς

και οι ώρες μη καθοδηγούμενης μελέτης,

ώστε ο συνολικός φόρτος εργασίας σε επίπεδο εξαμήνου να αντιστοιχεί στα standards του ECTS

Περιγραφή της διαδικασίας αξιολόγησης

Αναφέρονται  ρητά προσδιορισμένα κριτήρια αξιολόγησης και εάν και πού είναι προσβάσιμα από τους φοιτητές.

α) Η διαμορφωτική αξιολόγηση και η ανατροφοδότηση πραγματοποιούνται κατά την συζήτηση των σχεδίων διδασκαλίας και κατά την συζήτηση των εμπειριών από την πραγματοποίηση των ωριαίων διδασκαλιών.

β) Η τελική αξιολόγηση στηρίζεται στην ποιότητα και αρτιότητα των φύλλων σχεδιασμού (50%) και αξιολόγησης (50%) των ωριαίων διδασκαλιών.

Κριτήρια αξιολόγησης φύλλων σχεδιασμού και αξιολόγησης διδασκαλίας:

– Η σαφήνεια στην διατύπωση των μαθησιακών στόχων

– Η καταλληλότητα των επιλεγμένων δραστηριοτήτων, μεθόδων, υλικών και μέσων διδασκαλίας-μάθησης και μεθόδων αξιολόγησης της μάθησης

– Η πρωτοτυπία και η δημιουργικότητα

– Η σαφήνεια και η τεκμηρίωση των απόψεων στην ανάλυση, ερμηνεία και αξιολόγηση των στοιχείων των διδασκαλιών που πραγματοποιήθηκαν

– Η ποιότητα της αυτοκριτικής και του αναστοχασμού της εμπειρίας από τις διδασκαλίες

Ο τρόπος και τα κριτήρια αξιολόγησης περιγράφονται λεπτομερώς στο πρώτο μάθημα του εξαμήνου και αναφέρονται στην πλατφόρμα e-class (Πληροφορίες μαθήματος).

·        Van de Walle, J. A. (2005). Μαθηματικά για το δημοτικό και το γυμνάσιο: μια εξελικτική διδασκαλία. Επιστ. επιμ. Τρ. Τριανταφυλλίδης, Μτφρ. Α. Αλεξανδροπούλου και Β. Κομπορόζος. Αθήνα: Τυπωθήτω – Γιώργος Δαρδανός.

·        Hughes, M. (1996). Τα παιδιά και η έννοια των αριθμών. Αθήνα: Gutenberg.

·        Kazuko Kamii Constance (2005). Τα παιδιά ξανα-εφευρίσκουν την Αριθμητική. Αθήνα: Πατάκης.

·        Κολέζα, Ε. (2017). Θεωρία και Πράξη στη Διδακτική των Μαθηματικών. Αθήνα: Τυπωθήτω/ Δαρδανός.

·        Λεμονίδης, Χ. (1994). Περίπατος στη μάθηση της στοιχειώδους Αριθμητικής. Θεσσαλονίκη: Αφοι Κυριακίδη.

·        Siety, A. (2001). Μαθηματικά: ο αγαπημένος μου φόβος. Αθήνα: Σαββάλας.

·        Streefland, L. (2000). (Επιστημονική επιμέλεια Ε. Κολέζα) Ρεαλιστικά Μαθηματικά στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Αθήνα: Leader Books.

Διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών

·        Driver, R., Squires, A., Rushworth, P. και Wood-Robinson, V. (1998). Οικοδομώντας τις έννοιες των Φυσικών Επιστημών. (Επιμ. ελλην. έκδ. Π. Κόκκοτας). Αθήνα: Τυπωθήτω.

·        Καριώτογλου, Π. (2006). Παιδαγωγική γνώση περιεχομένου Φυσικών Επιστημών. Θεσσαλονίκη: Γράφημα.

·        Κολιόπουλος, Δ. (2004). Θέματα Διδακτικής Φυσικών Επιστημών. Μεταίχμιο, Αθήνα.

·        Κουλαϊδής, Β. (1994). Αναπαραστάσεις του φυσικού κόσμου. Αθήνα: Gutenberg.

·        Κουλουμπαρίτση, Α. (2011). Αναλυτικό πρόγραμμα και διδακτικός σχεδιασμός: θεωρητικές αναζητήσεις και παραδείγματα εφαρμογών από το σχολείο. Αθήνα: Γρηγόρης.

·        Ραβάνης, Κ. (2003). Εισαγωγή στη Διδακτική των Φυσικών Επιστημών. Αθήνα: Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών.

·        Χαλκιά, Κρ. (2010). Διδάσκοντας Φυσικές Επιστήμες. Θεωρητικά ζητήματα, προβληματισμοί, προτάσεις. Α΄ και Β΄ τόμος. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.

Σημείωση: Στην Πρακτική Άσκηση ΙΙ αξιοποιούνται και τα διδακτικά συγγράμματα που παρέχονται στους φοιτητές στο πλαίσιο των προαπαιτούμενων και των συναφών μαθημάτων, προκειμένου να επιτυγχάνεται η σύνδεση των θεωρητικών σπουδών με την διδακτική πράξη.