·         Να εξηγήσουν σε βάθος τις θεωρητικές προσεγγίσεις που έχουν προταθεί σχετικά με τις διεργασίες της λύσης προβλημάτων, της μεταγνώσης, της γλώσσας, των κινήτρων, της εικόνας εαυτού, της κατανόησης εννοιών, (ΜΑ3, ΜΑ5, ΜΑ6)

·         Να αντιπαραβάλλουν διάφορες θεωρητικές προσεγγίσεις και να εντοπίσουν τις κρίσιμες διαφορές τους. (ΜΑ3, ΜΑ5, ΜΑ6)

·         Να εντοπίζουν τους τρόπους εφαρμογής στο πεδίο της μάθησης των θεωρητικών προσεγγίσεων και των σχετικών ερευνητικών δεδομένων, που αφορούν στις  παραπάνω λειτουργίες,  (ΜΑ3, ΜΑ5, ΜΑ6)

·         Να προτείνουν νέες ερευνητικά ερωτήματα για τη διερεύνηση της σχέσης των παραπάνω λειτουργιών με την μάθηση και την σχολική επίδοση. (ΜΑ3, ΜΑ5, ΜΑ6)

·  Ομαδική εργασία

·  Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον

·  Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών με τη χρήση απαραίτητων τεχνολογιών

·  Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής

·  Παραγωγή ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

 2: Θεωρία Piaget και εκπαίδευση/ παρουσίαση εργασίας

4.        3.Θεωρία  Vygotsky και εκπαίδευση /παρουσίαση εργασίας

 4: Αυτορρυθμιζόμενη μάθηση (1)/ παρουσίαση εργασίας

 5: Αυτορρυθμιζόμενη μάθηση (2)/ παρουσίαση εργασίας

 6: Μεταγνώση και μάθηση (1)/παρουσίαση εργασίας   

7: Μεταγνώση και μάθηση (1)/παρουσίαση εργασίας

 8: Εικόνα εαυτού και μάθηση /παρουσίαση εργασίας

 9: Κίνητρα μάθησης / παρουσίαση εργασίας

 10: Κίνητρα μάθησης / παρουσίαση εργασίας

11: Εννοιολογική αλλαγή στις θετικές επιστήμες/παρουσίαση εργασίας

12. Εννοιολογική αλλαγή στις κοινωνικές επιστήμες / παρουσίαση εργασίας

13: Σύνοψη/συμπεράσματα

Περιγράφονται αναλυτικά ο τρόπος και μέθοδοι διδασκαλίας.

Αναγράφονται οι ώρες μελέτης του φοιτητή για κάθε μαθησιακή δραστηριότητα καθώς και οι ώρες μη καθοδηγούμενης μελέτης ώστε ο συνολικός φόρτος εργασίας σε επίπεδο εξαμήνου να αντιστοιχεί στα standards του ECTS

Περιγραφή της διαδικασίας αξιολόγησης

Αναφέρονται  ρητά προσδιορισμένα κριτήρια αξιολόγησης και εάν και που είναι προσβάσιμα από τους φοιτητές.

·         Παρουσίαση γραπτής εργασίας

·         Προφορική εξέταση

·         Βοσνιάδου, Σ. (Επιμ.). Κείμενα Εξελικτικής Ψυχολογίας (Σκέψη). Αθήνα: Gutenberg.

·         Siegler, R.  S. (2003). Πώς σκέφτονται τα παιδιά. Σ. Βοσνιάδου (Επιμ.). Αθήνα: Gutenberg,

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Βοσνιάδου, Σ. (1997). Γνωσιακή Ψυχολογία. Gutenberg, Αθήνα

Di Vesta, F. J. (1989). Applications of cognitive psychology to education. In M. C. Wittrock & F. Farley (Eds.), The future of educational psychology (p. 37–73). Lawrence Erlbaum Associates, Inc.

Κατή, Δ. (2012). Ο γνωσιακός ρόλος της γλώσσας. Η συμβολή των επιστημών της γλώσσας

και του νου. Αθήνα: Καπόλα Παγώνα-εκδόσεις Νήσος.

Κωσταρίδου-Ευκλείδη, Α. (2011). Γνωστική ψυχολογία. Εκδόσεις Πεδίο.

Μπαμπλέκου, Ζ. (2011). Γνωστική ψυχολογία: Μοντέλα μνήμης. Αθήνα: Εκδόσεις

Gutenberg.

Roediger, H. L. III. (2013). Applying cognitive psychology to education: Translational educational science. Psychological Science in the Public Interest, 14(1), 1–3. https://doi.org/10.1177/1529100612454415

Ρούσσος, Π. (Επιμ. 2014). Γνωστική Ψυχολογία: Οι ανώτερες γνωστικές διεργασίες. Αθήνα:

Εκδόσεις Τόπος.

Συναφή επιστημονικά περιοδικά (ελληνόγλωσσα και ξενόγλωσσα):

·         Ψυχολογία

·         Learning and motivation

·         Educational psychology

·         Metacognition and instruction

Υποβάθρου , Γενικών Γνώσεων, Επιστημονικής Περιοχής, Ανάπτυξης Δεξιοτήτων

Συμβουλευτείτε το Παράρτημα Α

·     Περιγραφή του Επιπέδου των Μαθησιακών Αποτελεσμάτων για κάθε ένα κύκλο σπουδών σύμφωνα με Πλαίσιο Προσόντων του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης

·     Περιγραφικοί Δείκτες Επιπέδων 6, 7 & 8 του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων Διά Βίου Μάθησης

και Παράρτημα Β

·     Περιληπτικός Οδηγός συγγραφής Μαθησιακών Αποτελεσμάτων

·         να κατέχουν ένα «γλωσσάρι» όρων και εννοιών που σχετίζονται με το αντικείμενο διδασκαλίας και να  το χρησιμοποιούν ορθά κατά περίπτωση – MA2, MA3, MA4.

·         να διακρίνουν και να εκτιμούν έννοιες που αναφέρονται στο αποτελεσματικό σχολείο, στη βελτίωση του σχολείου καθώς και σε θέματα οργάνωσης και διοίκησης της εκπαίδευσης – ΜΑ2, ΜΑ3, ΜΑ4.

·         να εξετάζουν και να συνδυάζουν μοντέλα αποτελεσματικότητας του σχολείου – ΜΑ3, ΜΑ4.

·         να ταξινομούν στοιχεία και παραμέτρους της έρευνας  και των προσεγγίσεων για τον αποτελεσματικό εκπαιδευτικό – ΜΑ13, ΜΑ15.

·         να συνθέτουν μοντέλα και να κατασκευάζουν/ανακατασκευάζουν «σενάρια» αποτελεσματικής διαχείρισης καταστάσεων στους κόλπους της σχολικής μονάδας και εν τέλει να τα αξιολογούν – ΜΑ7, ΜΑ8, ΜΑ10, ΜΑ14.

·         να αναγνωρίζουν, να επιλέγουν και να οργανώνουν τεχνικές  και στρατηγικές  αποτελεσματικής διοίκησης της σχολικής μονάδας – ΜΑ10, ΜΑ12, ΜΑ14.

·         να κρίνουν την χρησιμότητα και αναγκαιότητα της θεωρίας στο επιστημονικό πεδίο που πραγματεύεται το μάθημα για περαιτέρω πράξη και εφαρμογή – ΜΑ1, ΜΑ2, ΜΑ3.

·         να συγγράφουν και να παρουσιάζουν αυτόνομη ή ομαδική εργασία που να πληροί προδιαγραφές της επιστημονικής τεχνογραφίας – ΜΑ7, ΜΑ8, ΜΑ14.

Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις

Λήψη αποφάσεων

Αυτόνομη εργασία

Ομαδική εργασία

Εργασία σε διεθνές περιβάλλον

Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον

Παράγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα

Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον

Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου

Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής

Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

• Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
• Λήψη αποφάσεων
• Ομαδική εργασία ή/και αυτόνομη
•  Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών (αρχών και μοντέλων)

Σκοπός, στόχοι και περιεχόμενο μαθήματος

Η σχολική μονάδα αποτελεί έναν από τους πιο δημοφιλείς τομείς έρευνας με διαχρονικό ενδιαφέρον, διότι τα δομικά της στοιχεία, δηλαδή οι μαθητές, οι εκπαιδευτικοί και ο διευθυντής, που διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της ταυτότητάς της, προσφέρονται για έρευνα και είναι πολλές και ενδιαφέρουσες οι πτυχές και οι παράμετροι οι οποίες διερευνώνται από τη Σύγχρονη Παιδαγωγική. Άλλωστε, η αποτελεσματικότητα της σχολικής μονάδας και η βελτίωση του σχολείου με την οποία συνδέεται, είναι πολυσυζητημένο θέμα με κατηγορίες εννοιών και θεμάτων όπως η σχολική κουλτούρα, η αυτονομία και ο τρόπος διοίκησής της από τον Διευθυντή.

Στο σεμινάριο αυτό α. εξετάζονται όργανα και λειτουργίες της σχολικής μονάδας, καθώς και β. οι πρωτοβουλίες που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν από τους εκπαιδευτικούς και τον διευθυντή που τη διοικεί. Επίσης, γ. παρουσιάζονται οι σημαντικότεροι παράγοντες αποτελεσματικότητάς της, με δ. έμφαση στο έργο του διευθυντή και στην εφαρμογή καινοτομιών –ε. σε στενή συνεργασία κυρίως με τους εκπαιδευτικούς και τους Σχολικούς Συμβούλους/Συντονιστές Εκπαιδευτικού έργου και άλλα στελέχη εκπαίδευσης-  που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην εύρυθμη λειτουργία της και σε μία αρμονική συνύπαρξη όλων των μελών στη σχολική τάξη. Συγκεκριμένα, η θεματολογία που θα αναπτυχθεί κατά τις 13 τουλάχιστον συναντήσεις έχει ως εξής:

P  Το Σχολείο ως κοινωνικός θεσμός

P  Σταθμοί στην νεώτερη ιστορία του Σχολείου

P  Η πορεία της ερευνητικής συζήτησης για το αποτελεσματικό Σχολείο

P  Παράμετροι αποτελεσματικότητας της σχολικής μονάδας

P  Η έρευνα γύρω από την σχολική μονάδα

P  Η έρευνα γύρω από τον αποτελεσματικό εκπαιδευτικό

P  Θέματα οργάνωσης και διοίκησης της Εκπαίδευσης και ειδικότερα της σχολικής μονάδας (εκπαιδευτική διοίκηση και ηγεσία)

P  Διοίκηση σχολικής μονάδας

P  Εμπλεκόμενοι θεσμοί και φορείς

P  Συνεργασία σχολικής μονάδας με τους εμπλεκόμενους φορείς

P  Εμπλοκή των γονέων στην εκπαιδευτική διαδικασία και στη λήψη αποφάσεων

P  Αυτοαξιολόγηση σχολικής μονάδας

P  Αυτονομία σχολικής μονάδας

Β. Με άσκηση

Στο σεμινάριο αυτό καλούνται οι φοιτητές να συγγράψουν και να παρουσιάσουν σύντομες εργασίες  με θέματα που τους ενδιαφέρουν και σχετίζονται με τις θεματικές ενότητες του μαθήματος. Η μεθοδολογία μπορεί να διαφοροποιείται ανάλογα με τις ανάγκες, τις ιδιαιτερότητες και τα ενδιαφέροντα του ακροατηρίου.

·         στη διδασκαλία

·         στην παρουσίαση των εργασιών των φοιτητών

·         στην επικοινωνία με τους φοιτητές

Περιγράφονται αναλυτικά ο τρόπος και μέθοδοι διδασκαλίας.

Διαλέξεις, Σεμινάρια, Εργαστηριακή Άσκηση, Άσκηση Πεδίου, Μελέτη & ανάλυση βιβλιογραφίας, Φροντιστήριο, Πρακτική (Τοποθέτηση), Κλινική Άσκηση, Καλλιτεχνικό Εργαστήριο, Διαδραστική διδασκαλία, Εκπαιδευτικές επισκέψεις, Εκπόνηση μελέτης (project), Συγγραφή εργασίας / εργασιών, Καλλιτεχνική δημιουργία, κ.λπ.

Αναγράφονται οι ώρες μελέτης του φοιτητή για κάθε μαθησιακή δραστηριότητα καθώς και οι ώρες μη καθοδηγούμενης μελέτης ώστε ο συνολικός φόρτος εργασίας σε επίπεδο εξαμήνου να αντιστοιχεί στα standards του ECTS

Περιγραφή της διαδικασίας αξιολόγησης

Γλώσσα Αξιολόγησης, Μέθοδοι αξιολόγησης, Διαμορφωτική  ή Συμπερασματική, Δοκιμασία Πολλαπλής Επιλογής, Ερωτήσεις Σύντομης Απάντησης, Ερωτήσεις Ανάπτυξης Δοκιμίων, Επίλυση Προβλημάτων, Γραπτή Εργασία, Έκθεση / Αναφορά, Προφορική Εξέταση, Δημόσια Παρουσίαση, Εργαστηριακή Εργασία, Κλινική Εξέταση Ασθενούς, Καλλιτεχνική Ερμηνεία, Άλλη / Άλλες

Αναφέρονται  ρητά προσδιορισμένα κριτήρια αξιολόγησης και εάν και που είναι προσβάσιμα από τους φοιτητές.

α. Γραπτή τελική εξέταση (70%)

Περιλαμβάνει:

– ασκήσεις επίλυσης  προβλημάτων ή/και

– ερωτήσεις (σύντομης ή μη) ανάπτυξης, ερωτήσεις κρίσεως  ή/και

– αντικειμενικά τεστ (π.χ. ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής)

β. Εκπόνηση και παρουσίαση εργασίας ατομικής ή ομαδικής ή άλλου έργου (30%)

Κριτήρια αξιολόγησης:

– Σαφήνεια και συνοχή στην επιχειρηματολογία  με επαρκής τεκμηρίωση των θέσεων που υποστηρίζονται

– βαθμός συνθετικής ή αναλυτικής προσέγγισης του θέματος

– βαθμός άσκησης κριτικής σε προτάσεις που διατυπώνονται

–  Επιμέλεια και αποτελεσματικότητα στην αναζήτηση και στη χρήση της βιβλιογραφίας

–  Επιμέλεια και παραστατικότητα στην τελική παρουσίαση εργασίας

–  Βαθμός τήρησης κανόνων επιστημονικής τεχνογραφίας

–  Αρτιότητα θεωρητικής προσέγγισης του θέματος

–  Σωστός σχεδιασμός και υλοποίηση ερευνητικού σχεδίου

–  Πληρότητα σχετικής βιβλιογραφίας

–   Επαρκής βιβλιογραφική τεκμηρίωση

Προτεινόμενα διδακτικά συγγράμματα

Αναγνωστοπούλου, Μ. (2008). Το ζήτημα της πειθαρχίας στην εκπαίδευση: Συμβολή στην πρόληψη της απείθαρχης συμπεριφοράς των μαθητών. Θεσσαλονίκη: Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη.

Στραβάκου, Π. (2003). Ο διευθυντής σχολικής μονάδας πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης ως κινητήρια δύναμη λειτουργίας της: Μία εμπειρική προσέγγιση. Θεσσαλονίκη: Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη.

Ηλεκτρονικό σύγγραμμα:

Alfirević, Ν. Et al. (2016). School Effectiveness and Educational Management | SpringerLink

Πρόσθετη προτεινόμενη βιβλιογραφία

Ελληνόγλωσση και Ξενόγλωσση (λατινικό αλφάβητο)

Beaudoin, M. N., & Taylor, M. (2015). Creating a positive school culture: How principals and teachers can solve problems together. USA: Skyhorse publishing.

Bellei, C., Morawietz, L., Valenzuela, J. P., & Vanni, X. (2020). Effective schools 10 years on: Factors and processes enabling the sustainability of school effectiveness. School Effectiveness and School Improvement, 31(2), 266-288. doi: 10.1080/09243453.2019.1652191

Brock, S. E., Sandoval, J., & Sharon, L. (2005). Διαχείριση κρίσεων στο σχολείο. Αθήνα: Δαρδανός.

Goldring, E., Huff, J., May, H., & Camburn, E. (2008). School context and individual characteristics: What influences principal practice?. Journal of Educational Administration, 46(3), 332-350.

Ιορδανίδης, Γ. (2014). Διαχείριση συγκρούσεων στο σχολείο. Θεσσαλονίκη: Δέσποινα Κυριακίδη.

Κανίδου, Ζ. (2021). Επικοινωνιακές δεξιότητες διευθυντών σχολικών μονάδων: Απόψεις εκπαιδευτικών και διευθυντών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη εκδόσεις α.ε.

Κασσωτάκης, Μ. (2018). Αξιολόγηση των σχολικών μονάδων και των εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη.

Σταμάτης, Π. (2011). Επικοινωνία στην εκπαιδευτική και διοικητική διαδικασία. Αθήνα: Διάδραση.

Stravakou, P. (2020). Parental involvement in the school unit: A case study. Saudi Journal of Humanities and Social Sciences, 5(2), 75-80. doi: 10.36348/sjhss.2020.v05i02.006

Stravakou, P. (2019). Selecting school principals in Greece in the last fifteen years: A theoretical approach. Journal of Journal of Advances in Education and Philosophy, 3(8), 277-282.

Στραβάκου, Π. (2018). Οι αξιακοί προσανατολισμοί Διευθυντών Σχολικής Μονάδας: Έρευνα. Παιδαγωγική Επιθεώρηση, 35(65), 143-159.

Στραβάκου, Π. (2013). Συμβολή στη χαρτογράφηση του πεδίου της οργάνωσης και διοίκησης στην εκπαίδευση: Πορίσματα ερευνών για το έργο και την επιλογή του διευθυντή της σχολικής μονάδας. Στο: Μ. Κουγιουρούκη, Π. Στραβάκου, & Κ. Χατζηδήμου (Επιμ.), Παιδαγωγικές και διδακτικές ερευνητικές μελέτες-Τιμητικό αφιέρωμα στην καθηγήτρια Ελένη Ευ. Ταρατόρη-Τσαλκατίδου (σ.σ. 329-344). Θεσσαλονίκη: Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη α.ε.

Στραβάκου, Π. (2008). Ο διευθυντής σχολικής μονάδας: Η οπτική των φοιτητών. Επιστήμες Αγωγής, 1, 149-162.

Στραβάκου, Π. (2003). Ο διευθυντής σχολικής μονάδας πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης: Θεωρητική ανάλυση και εμπειρική διερεύνηση. Θεσσαλονίκη: Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη.

Στραβάκου, Π., & Λόζγκα, Ε. (2017). Σχέσεις γονέων και εκπαιδευτικών: Μία ποιοτική έρευνα. Στο: Κ. Σαραφίδου (Επιμ.), Πρακτικά 6ου Πανελληνίου  Συνεδρίου της Εταιρείας Επιστημών Αγωγής Δράμας, Δράμα, 24-25 Νοεμβρίου 2017 με θέμα:  “Σύγχρονες Τάσεις και Πρακτικές στη Διαχείριση της Σχολικής Τάξης” (σ.σ. 832-840).  Δράμα: Εταιρεία Επιστημών Αγωγής Δράμας.

Ταρατόρη, Ε. (2015). Σχολική αξιολόγηση. Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη Εκδόσεις Α.Ε.

Ταρατόρη-Τσαλκατίδου, Ε., Τσαλκατίδης, Θ., & Τσαλκατίδου, Μ. (2010). Επιστημονική τεχνογραφία (2^η έκδ.). Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη Εκδόσεις Α.Ε..

Ζαβλανός, Μ. Μ. (2017). Η ποιότητα στη διδασκαλία, στη μάθηση και στη διοίκηση. Αθήνα: Αθ. Σταμούλης.

Συναφή επιστημονικά Περιοδικά (ελληνόγλωσσα και ξενόγλωσσα)

·         Κίνητρο

·         Παιδαγωγική Επιθεώρηση

·         Επιστήμες της Αγωγής

·         Νέα Παιδεία

·         Εκπαιδευτικά

·         Μέντορας

·         Educational Management Administration & Leadership

·         Higher Education Management and Policy

·         Improving Schools

·         International Journal of Educational Management

·         Management in Education

·         Organizational Research Methods

·         Quality Assurance in Education

·         School Leadership and Management

·         Educational Research Quarterly

·         Educational Research for Policy and Practice

·         Education Journal

·      

– να έχουν κατανοήσει σε βάθος την πολυπλοκότητα του εκπαιδευτικού έργου και να έχουν συνειδητοποιήσει την ευθύνη, τους περιορισμούς αλλά και τις δυνατότητες του ρόλου τους. (MA1)

– Να είναι σε θέση να αξιοποιούν την θεωρητική παιδαγωγική γνώση (έννοιες, αρχές, μοντέλα και θεωρίες μάθησης, ανάπτυξης, κοινωνικοποίησης, αγωγής,  εκπαίδευσης, διδασκαλίας) κατά την εκπαιδευτική δράση. (MA3)

– να μπορούν να σχεδιάζουν, να διεξάγουν και να αξιολογούν την διδασκαλία τους λαμβάνοντας υπόψη τις ατομικές και τις κοινωνικοπολιτισμικές προϋποθέσεις μάθησης των μαθητών και να διατυπώνουν με σαφήνεια στόχους και προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα, στην κατεύθυνση της διαφοροποιημένης και της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης. (MA7)

– να  είναι σε θέση να προσεγγίζουν με παιδαγωγικό τρόπο την διαφορετικότητα και την πολυπολιτισμικότητα στην σχολική τάξη. (MA12)

– να έχουν συνειδητοποιήσει και να μπορούν, να τροποποιούν, να διευρύνουν και να συστηματοποιούν διαρκώς την προσωπική τους παιδαγωγική θεωρία, με βάση την οποία διαμορφώνουν, αξιολογούν  και αναστοχάζονται με αυτοκριτική διάθεση  την παιδαγωγική-διδακτική τους πράξη. (MA15)

– Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις

– Λήψη αποφάσεων

– Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον

– Σχεδιασμός και διαχείριση έργων

– Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα

– Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής

– Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

Κατά το πρώτο μέρος γίνεται μια συνοπτική παρουσίαση θεωρητικών ζητημάτων αλλά και των σχετικών πολιτικών και τεχνικών ερωτημάτων που σχετίζονται με το ζήτημα της πολιτισμικής ποικιλότητας του μαθητικού δυναμικού σε μια σχολική τάξη. Κατά το δεύτερο μέρος παρουσιάζονται οι μεγάλες κατηγορίες ετερότητας και εξετάζονται τρόποι διαχείρισής της. Ακολουθεί επιγραμματική παρουσίαση του περιεχομένου των επιμέρους ενοτήτων .

1) Γνωριμία με τη τάξη – παρουσίαση του τρόπου διεξαγωγής του μαθήματος – παρουσίαση του περιεχομένου του μαθήματος – διερεύνηση των προσδοκιών των φοιτητών από το μάθημα – διερεύνηση προϋπαρχουσών σχετικών γνώσεων – παρουσίαση βιβλιογραφίας – παρουσίαση τρόπου ελέγχου καταλληλότητας βιβλιογραφίας – παρουσίαση τρόπου αξιολόγησης.

2) Η σύγχρονη δημόσια εκπαίδευση: ρόλος και λειτουργίες (έμφαση στο ζήτημα του ομοιογενοποιητικού ρόλου και στις διαδικασίες αναπαραγωγής)

3) Ετερότητα – ταυτότητα – ποικιλότητα – ξενότητα. Το ζήτημα των ορίων και η διαχείρισή τους. Ζητήματα μέσα στη σχολική τάξη.

4) Ρατσισμός, εθνικισμός και εκπαίδευση

5) Περί πολιτισμού. Μοντέλα διαχείρισης πολιτισμικά ποικίλου μαθητικού δυναμικού. Βασικές αρχές.

6) Διαχείριση πολιτισμικής ετερότητας στην Ελλάδα. Ιστορική αναδρομή. Μοντέλα και τάσεις.

7) Η μειονότητα στη Θράκη και το μειονοτικό εκπαιδευτικό σύστημα. Οι Ρομά στην Ελλάδα και η εκπαίδευσή τους.

8) Οργάνωση του μαθήματος σε μια τάξη με πολιτισμικά ποικίλο μαθητικό δυναμικό. Τι κάνουμε και γιατί το κάνουμε. Νομοθεσία. Ο/Η εκπαιδευτικός, τα θέλω και τα πρέπει του/της.

9) Ο μαθητής / η μαθήτρια και ο κόσμος τους/της. Η εκπαίδευση και η νέα γνώση ως ενδεχόμενη απειλή για την ταυτότητά του/ της (ζητήματα «φύλου», «φυλής», εθνικής υπαγωγής, status του ατόμου, της οικογένειας, της κοινότητας, της ευρύτερης τοπικής κοινωνίας). Η στάση του/ της εκπαιδευτικού. Η ενδυνάμωση του μαθητή. Η διαχείριση της τάξης. Πρόταση διαχείρισης περιστατικών ρατσιστικής βίας.

10) Πολιτισμική ποικιλότητα στη τυπική σχολική τάξη και Διαφοροποιημένη Παιδαγωγική. Εξωλεκτική επικοινωνία.

11) Διγλωσσία και εκπαίδευση. Δημόσιο σχολείο και ετερόγλωσσος μαθητής. Υποκειμενική Γλωσσική Ικανότητα – μοντέλα. Γλώσσα και status. Τομείς χρήσης της γλώσσας. Καθημερινή και ακαδημαϊκή μορφή της γλώσσας. Ποιος, πότε και γιατί «μαθαίνει» η δεν μαθαίνει μια γλώσσα. Προτάσεις για διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερη ξένη γλώσσα.

12) Σχολείο και (πολιτισμικά διαφορετική) οικογένεια του μαθητή/ της μαθήτριας. Εθνο-γονεϊκές θεωρίες. Το «σωστό» και το «λάθος». Διαχείριση της επικοινωνίας – διαπραγμάτευση μεταξύ εκπαιδευτικών και γονέων.

13) Διοργάνωση σχολικών γιορτών με εθνικό ή θρησκευτικό περιεχόμενο σε μια τάξη με πολιτισμικά ποικίλο μαθητικό πληθυσμό. Το ζήτημα της διαφορετικής θρησκευτικής και εθνικής υπαγωγής. Προτάσεις διαχείρισης.

Αξιολόγηση του μαθήματος.

Πρόσωπο με πρόσωπο

Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία

Χρήση Τ.Π.Ε. στην Επικοινωνία με τους φοιτητές

Περιγράφονται αναλυτικά ο τρόπος και μέθοδοι διδασκαλίας.

Αναγράφονται οι ώρες μελέτης του φοιτητή για κάθε μαθησιακή δραστηριότητα καθώς και οι ώρες μη καθοδηγούμενης μελέτης ώστε ο συνολικός φόρτος εργασίας σε επίπεδο εξαμήνου να αντιστοιχεί στα standards του ECTS

Περιγραφή της διαδικασίας αξιολόγησης

Αναφέρονται  ρητά προσδιορισμένα κριτήρια αξιολόγησης και εάν και που είναι προσβάσιμα από τους φοιτητές.

Γραπτή αξιολόγηση στο τέλος του εξαμήνου.

Ερωτήσεις κρίσεως (σύγκριση θέσεων από διαφορετικές σχολές σκέψεις, εντοπισμού σχολής σκέψης στην οποία ανήκει μια θέση) και ανάπτυξης σύντομων δοκιμίων (απαντήσεις στην ερώτηση «τι θα κάνατε αν …», «γιατί επιλέγετε αυτή τη θέση;» σε ποια σχολή σκέψης ανήκει αυτή η θέση;» κλπ)

Τα κριτήρια αξιολόγησης αναφέρονται σε κείμενο με γενικές πληροφορίες για το μάθημα που αναρτάται στο e-class στις αρχές του εξαμήνου.

– Βαρνάβα – Σκούρα, Τζ., (επιμ.) 2008, Παιδαγωγικές δράσεις και διδακτικές προσεγγίσεις σε πολυπολιτισμικό περιβάλλον: το παράδειγμα του 132^ου Δημοτικού Σχολείου Αθηνών, Αθήνα: Ντουντούμης

– Ben Jelloun, T., 1998, Ο ρατσισμός όπως τον εξήγησα στην κόρη μου, Αθήνα: Λιβάνης

– Βρεττός, Ι. Ε. (2003). Μη λεκτική συμπεριφορά εκπαιδευτικού–μαθητή. Άσκηση με μικροδιδασκαλία. Αθήνα: Ατραπός.

– Γκόβαρης, Χρ., 2001, Εισαγωγή στη διαπολιτισμική εκπαίδευση, Αθήνα: Ατραπός

– Γκόβαρης, Χρ., (επιμ.) 2009, Κείμενα για τη διδασκαλία και τη μάθηση στο πολυπολιτισμικό σχολείο, Aθήνα: Aτραπός

– Γκόβαρης, Χρ., (επιμ.) 2013, Διδασκαλία και μάθηση στο διαπολιτισμικό σχολείο, Aθήνα: Gutenberg

– Γκότοβος, Α., 2003, Εκπαίδευση και. Ετερότητα Ζητήματα Διαπολιτισμικής Παιδαγωγικής, Αθήνα: Μεταίχμιο.

– Coehlo, E. (Επιμ. Τρέσσου Ε. & Μητακίδου Σ.), 2007, Διδασκαλία και μάθηση στα πολυπολιτισμικά σχολεία, Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.

– Δαμανάκης, Μ., 2004, Η Εκπαίδευση των Παλιννοστούντων και Αλλοδαπών Μαθητών στην Ελλάδα,  Διαπολιτισμική Προσέγγιση, Αθήνα: Gutenberg

– Σκούρτου, Ε, 2011, Η διγλωσσία στο σχολείο, Αθήνα: Gutenberg

– Σκούρτου, Ε, Κούρτη-Καζούλη, Β, 2015, (επιμ.), Διγλωσσία και διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας, Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά συγγράμματα και Βοηθήματα.

– Σφυρόερα, Μ, 2004, Διαφοροποιημένη Παιδαγωγική, ΠΕΜ-ΕΚΠΑ, https://www.kleidiakaiantikleidia.net/book26/book26.pdf

– Τρουμπέτα, Σ., 2001, Κατασκευάζοντας ταυτότητες για τους μουσουλμάνους της Θράκης: το παράδειγμα των Πομάκων και των Τσιγγάνων, Αθήνα: Κριτική

– Τρουμπέτα, Σ., (επιμ.), 2008, Οι Ρομά στο σύγχρονο ελληνικό κράτος: Συμβιώσεις – Αναιρέσεις – Απουσίες, Αθήνα: Κριτική

– Τσιακαλός, Γ., 2000, Οδηγός Αντιρατσιστικής Εκπαίδευσης, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα

– Φραγκουδάκη, Α., Δραγώνα, Θ., 1997, “Τι είν’ η Πατρίδα μας;” Εθνοκεντρισμός στην Εκπαίδευση, Αθήνα: Αλεξάνδρεια

Σκοπός του μαθήματος είναι να εισάγει τους φοιτητές στην κατανόηση της ετερότητας και στοχεύει, μέσα από την αξιοποίηση του θεάτρου, να φέρει τους συμμετέχοντες σε βιωματική σχέση προς το πρόσωπο του ‘Άλλου’ για την αναγκαία προσωπική ενδυνάμωση και δια-προσωπική ανάπτυξη. Θα διερευνηθούν τρόποι ώστε καθένας να μπορεί να αξιοποιεί με καλλιτεχνική και παιδαγωγική ευαισθησία κατάλληλες θεατρικές τεχνικές που αποσκοπούν στη δημιουργία συγκινησιακών, διαλεκτικών και στοχαστικών βιωμάτων για την προσωπική ανάπτυξη στην Ομάδα.

Ειδικότεροι στόχοι είναι η εμπλοκή των συμμετεχόντων στη θεωρία και πράξη της θεατρικής εμψύχωσης και της ενδυνάμωσης της ομάδας και η εξοικείωσή τους με θεατροπαιδαγωγικές μεθόδους και τεχνικές κατάλληλα εφαρμοσμένες σε βιωματικά εργαστήρια.

The purpose of the course is to introduce students to understanding diversity and aims, through theatre use, at bringing participants to experiential relationship with the
face of the “Other” for the necessary personal empowerment and interpersonal growth. Ways are going to be inquired so that everyone will be able to use with artistic and educational sensitivity suitable drama techniques which aim at creating emotional, dialectical and reflective experiences for personal growth within the Team.

Specific objectives are participants’ engagement in theory and practice of drama animation and team empowerment and their familiarization with drama-pedagogic methods and techniques appropriately applied in experiential workshops.

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές/τριες θα πρέπει να είναι σε θέση:

● Να κατανοούν τη σημασία του θεάτρου στην εκπαίδευση, της θεατρικής έκφρασης και επικοινωνίας και της σημασίας του εμψυχωτή και της ομάδας. (Αντιστοιχούν σε: ΜΑ1-ΜΑ9)

● Να κατανοούν τη λειτουργία της ομάδας στη δημιουργία του μυθοπλαστικού περιβάλλοντος. (Αντιστοιχούν σε: ΜΑ1-ΜΑ9)

● Να κατανοούν ότι στη διδασκαλία και μάθηση σε ομάδες η έμφαση δίνεται στην αλληλεξάρτηση και άμεση διαμαθητική επικοινωνία, στην αυτοπειθαρχία, συλλογική αυτορρύθμιση και συνευθύνη, τη διαπροσωπική αλληλεπίδραση και ανάπτυξη. (Αντιστοιχούν σε: ΜΑ9-ΜΑ13)

● Να κατανοούν ότι η ομαδοσυνεργατική μέθοδος στο πλαίσιο της θεατρικής εμψύχωσης προϋποθέτει και ενθαρρύνει την ενεργητική συμμετοχή των συμμετεχόντων και καλλιεργεί την ενσυναισθητική τους αντίληψη για τους άλλους. (Αντιστοιχούν σε: ΜΑ9-ΜΑ13)

● Να κατανοούν ότι ο κοινωνικοποιητικός ρόλος της θεατρικής εμψύχωσης ενισχύει τα θετικά συναισθήματα συμβάλλοντας στη μείωση του ανταγωνισμού και βελτίωση των σχέσεων, στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και διερευνητικού τρόπου μάθησης και στη λεκτική επικοινωνία. (Αντιστοιχούν σε: ΜΑ14)

● Να εμπλέκονται με αποτελεσματικότητα σε θεατρικές δράσεις προσωπικής ανάπτυξης για την ενδυνάμωση της ομάδας και την επαγγελματική τους ανάπτυξη (Αντιστοιχούν σε: ΜΑ15-ΜΑ16)

– Κατανόηση, ανάλυση, στάθμιση και διαχείριση με κριτικό τρόπο των πολλαπλών παραγόντων που διαμορφώνουν την εκπαιδευτική πραγματικότητα

– Επιλογή και εφαρμογή μεθοδολογιών και εκπαιδευτικών πρακτικών,  με στόχο τη γνωστική, κοινωνική, πολιτιστική και συναισθηματική ανάπτυξη των μαθητών

– Σχεδίαση, εφαρμογή και αξιολόγηση καινοτόμων εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε τυπικά και άτυπα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

● Οροθέτηση της Παιδαγωγικής του Θεάτρου

● Θεατρική εμψύχωση και ομάδα – Ψυχολογική θεώρηση, Ψυχοκοινωνική διάσταση

● Η έννοια της ενδυνάμωσης (empowerment) στο περιβάλλον των θεατροπαιδαγωγικών μεθόδων

● Η σωματική αναπαράσταση στο περιβάλλον της θεατρικής εμψύχωσης

● Ο Εμψυχωτής (Η σημασία του εμψυχωτή, Στοχαστική συγκίνηση και σωματική έκφραση του εμψυχωτή, Η εμψύχωση του εμψυχωτή, Ο εμψυχωτής ως ερευνητής)

● Σχεδιασμός – Ανάπτυξη και Στοχαστική Αξιολόγηση του Θεατρικού Εργαστηρίου για την ενδυνάμωση

● Τεχνικές Θεατρικής εμψύχωσης

● Θεατρικές Τεχνικές (Εικονική – εκφραστική αναπαράσταση, Στοχαστική διερεύνηση, Αυτοσχεδιασμοί, Συμβολική αναπαράσταση, Θέατρο Μάσκας και Παντομίμας)

● Παιχνίδια και Ασκήσεις (Σωματική κίνηση και έκφραση, Χαλάρωση – Παρατηρητικότητα – Συγκέντρωση της προσοχής, Φαντασία – Μεταμορφώσεις, Φωνή – Αναπνοές – Ρυθμός, Η αναγνώριση των συμμετεχόντων, Συνεργασία και εμπιστοσύνη, Λεκτικοί αυτοσχεδιασμοί)

● Οι Ερωτήσεις (Οι ερωτήσεις του εμψυχωτή, Τεχνικές ερώτησης, Οι ερωτήσεις των παιδιών)

CONTENTS

·         Demarcation of Theatre Pedagogy

·         Drama animation and team – Psychological consideration, Psychosocial dimension

·         The notion of empowerment in the environment of drama-pedagogic methods

·         Bodily representation in the environment of drama animation

·         The animator (The meaning of animator, Reflective emotion and bodily expression of the animator, The animator’s animation, The animator as researcher)

·         Planning – Development and Reflective Evaluation of Drama Workshop for empowerment

·         Drama empowerment methods

·         Drama animation methods

·         Drama methods (Virtual – expressional representation, Reflective inquiry, Improvisations, Symbolic representation, Mask and Pantomime Theatre)

·         Games and Drills (Bodily movement and expression, Relaxation – Observation – Focus of attention – Imagination – Transformations, Voice, Breathing – Rhythm, Participants’ recognition, Collaboration and trust, Verbal improvisations)

·         The Queries (The animator’s queries, Queries’ techniques, Children’s queries)

● Διαδίκτυο

● Ιστοσελίδα

● Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο

Περιγράφονται αναλυτικά οι διδακτικές προσεγγίσεις/ δραστηριότητες που κυρίαρχα ακολουθούνται (εκθετικές / μονολογικές, διαλογικές, διερευνητικές, κ.ά.) :

Αναγράφονται οι ώρες μελέτης του φοιτητή για κάθε μαθησιακή δραστηριότητα, καθώς και οι ώρες μη καθοδηγούμενης μελέτης, ώστε ο συνολικός φόρτος εργασίας σε επίπεδο εξαμήνου να αντιστοιχεί στα standards του ECTS

Περιγραφή της διαδικασίας/ του τρόπου αξιολόγησης

Αναφέρονται  ρητά προσδιορισμένα κριτήρια αξιολόγησης και εάν και που είναι προσβάσιμα από τους φοιτητές.

α) με διαμορφωτική αξιολόγηση κατά τη διάρκεια των μαθημάτων σε θεατρικό ρόλο και εκτός ρόλου (προσωπικά ημερολόγια, φύλλα αξιολόγησης, συζήτηση και άλλα κείμενα που αφορούν σε θεατρικές τεχνικές)  20% της συνολικής αποτίμησης

β) με διαμορφωτική αξιολόγηση με παράδοση εργασίας 11 τουλάχιστον γραπτών εργασιών (300 περίπου λέξεων καθεμιά) στα ισάριθμα εργαστηριακά μαθήματα 25% της συνολικής αποτίμησης

γ) με προφορική εξέταση ανταπόκριση σε ερωτήσεις σχετικά με τα υπό διερεύνηση ζητήματα των μαθημάτων και σκηνική παρουσίαση σε θεατρικό ρόλο αποσπάσματος από την παγκόσμια και ελληνική γραμματολογία και δραματουργία. 55% της συνολικής αποτίμησης

Κριτήρια αξιολόγησης: Η δημιουργικότητα μέσα από την πρωτοτυπία, την ευελιξία και την ευχέρεια της σκέψης στη διαπραγμάτευση των ζητημάτων και στην ανάληψη θεατρικού ρόλου. Αξιοποίηση των πολλαπλών οπτικών γωνιών για θέση και λύση προβλημάτων, της σκηνικής δράσης, του αναστοχασμού με στόχο τη μεταγνωστική διαδικασία. Αξιοποίηση της επιστημονικής μεθόδου με ανάδειξη της προβληματικής, των σχετικών ερωτημάτων, των υποθέσεων και της σύνολης διερεύνησης των θεματικών πεδίων

Παπαδόπουλος, Σ. (2010). Παιδαγωγική του Θεάτρου. Αθήνα: Κοντύλι. (εύδοξος: 68400682)

Γραμματάς, Θ. (2017). Θεατρική Αγωγή και Παιδεία. Αθήνα: Διάδραση.  (εύδοξος: 68400104)

Τσιάρας, Α. (2016). Η αυτοσχέδια θεατρική έκφραση στη σχολική τάξη. Αθήνα: Παπαζήσης. (εύδοξος: 50658903)

● Πρόσθετη  προτεινόμενη βιβλιογραφία και Συναφή επιστημονικά Περιοδικά (ελληνόγλωσσα και ξενόγλωσσα) (ενδεικτική)

α. ΞΕΝΗ

Altrichter, H., Posch, P. & Somekh, B. (1993). Teachers Investigate their Work: An introduction to the methods of action research. London: Routledge.

Anderson, M. (2006). What is a Drama Teachers? Some Stories from Praxis. Στο L. A. McCammon & D. McLauchlan, et. al. (Eds.), Universal Mosaic of Drama and Theatre: The IDEA 2004 Dialogues (σσ. 99-108). Ontario: IDEA Publications.

Ashwell, M. (2002). The character within the mask. Στο N. Govas (Ed.), Theatre in education: Art form and learning tool (σσ. 407-414). Athens: Metaichmio.

Babcock, B. (Ed.), (1978). The reversible world. New York: Concell University Press.

Baer, U. (1994). 666 Spiele: für jede Gruppe für alle Situationen. Seelze-Velber: Kallmeyersche Verlagsbuchhandlung.

Bailin, S. (1998). Critical Thinking and Drama Education. Research in Drama Education, 3 (2), 145-154.

Bakhtin, M. M. (1981). Discourse in the Novel. Στο M. Holoquist (Ed.), The Dialogic Imagination: Four Essays by M. Bakhtin, C. Emerson – M. Holquist (trans.), (σσ. 259-422). Austin: University of Texas Press.

Bateson, G. (1972). Steps to an ecology of mind. New York: Ballantine Books.

Bernstein, B. (1985). Drama as a Context for Transformation. Στο J. Kase-Polisini (Ed.), Creative Drama in a Developmental Context (σσ. 176-197). New York: University Press of America.

Blatner, Ad. & Blatner, Al. (1997). The art of play: Helping adults reclaim imagination and spontaneity. New York: Brunner – Mazel.

Boal, A. (1982). Theatre of the Oppressed. London: Routledge.

Boal, A. (1992). Games for Actors and Non-Actors. A. Jackson (trans.), London: Routledge.

Boal, A. (1998). Legislative theatre. New York: Routledge.

Bolton, G. M. (1979). Towards a Theory of Drama in Education. London: Longman.

Bolton, G. (1984). Drama as education: An argument for placing drama at the centre of the curriculum. Essex, Harlow: Longman.

Bolton, G. (1992). New perspectives on classroom drama. London: Simon & chuster.

Bolton, G. (1996). Afterword: Drama as Research, Στο Ph. Taylor (Ed.), Researching Drama and Arts Education. Paradigms and Possibilities (σσ. 187-194). London: Falmer Press.

Bolton, G. (1998). Acting in Classroom Drama. A Critical Analysis. Stoke on Trent: Trentham Books.

Bolton, G. & Heathcote, D. (1999). So you want to use Role Play. Stoke on Trent: Trentham Books.

Booth, D. (1985). Response to the Drama of Reading. Στο J. Kase-Polisini (Ed.), Creative Drama in a Developmental Context (σσ. 86-88). New York: University Press of America.

Booth, D. (1994). Story Drama: Reading, Writing and Roleplaying across the Curriculum. Markham: Pembroke Publishers.

Booth, D. & Wells, G. (1994). Developing communities of inquiry. Orbit, 25 (4).

Booth, D. (Ed.), (1996). Literacy techniques for building successful readers and writers. Markham: Pembroke Publishers.

Brecht, B. (2000). Grosse kommentierte Berliner und Frankfurter Ausgabe [GBFA]. (τόμ. 21^ος). Berlin, Weimar, Suhrkamp, Frankfurt: Aufbau Verlag, (τόμοι 31).

Brecht, B. (1980). Űber den Beruf des Schauspielers. Schurkamp, Frankfurt: W. Hecht.

Bronfenbrenner, U. (1976). Őkologische sozialisationsforschung. Stuttgart: Ernst Klett Verlag.

Brown, D. (1994). Play, the Play Ground and the Culture of Childhood. Στο J. R. Moyles (Ed.), The Excellence of Play. London: Open University Press.

Bruner, J. S. (1972). Nature and uses of immaturity. American Psychologist, 27, 687-708.

Bruner, J. et al. (Eds.), (1976). Play – Its Role in the Development and Evolution. New York: Penguin Books.

Bruner, J. (1976). Surprise, Craft and Creativity. Στο J. Bruner, et. al. (Eds.), Play – Its Role in the Development and Evolution (σσ. 641-642). New York: Penguin Books.

Bruner, J. (1986). Actual Minds, Possible Worlds. Cambridge: Harvard University Press.

Bruner, J. & Haste, H. (1990). Making Sense. London: Routledge.

Bruner, J. (1996). What we have learned about early learning. European Early Childhood Education Research Journal, 4 (1), 5-16.

Buber, M. (1959). La Vie en dialogue. Paris: Aubier-Montaigne.

Buber, M. (1970). Je et tu. Paris: Aubier-Montaigne

Burgess, R. & Gaudrey, P. (1985). Time for drama: A handbook for secondary teachers. Melbourne, Australia: Longman Cheshire.

Cabral, B. (1994). Towards a reader – oriented assessment in drama in education. Unpublished Doctoral Dissertation. University of Central England.

Caillois, R. (1958). Les jeux et les homes, la masque et le vertige. Paris: Gallimard NRF.

Caillois, R. (1962). Man, Play and Games. London: Thames and Hudson.

Cattanach, A. (1996).  Drama for People with Special Needs. London: A & C Black.

Caune, J. (1981). La dramatisation, une méthode et des techniques d’ expression et de communication par le corps. Louvain: Cahier théâtre.

Chancerel, L. (1953). Le théâtre et la jeunesse. Paris: Bourrelier.

Chateau, J. (1967). Le jeu de l’ enfant après trois ans, sa nature, sa discipline. Paris: Vrin.

Chapman, G. (1991). Teaching Young Playwrights. Portsmouth NH: Heinemann Educational Books.

Claparède, E. (1946). L’ education fonctionnelle. Neuchatel et Paris.

Clipson-Boyles, S. (1998). Drama in Primary English Teaching. London: David Fulton Publishers.

Cobb, E. (1977). The Ecology of Imagination in Childhood. New York: Columbia University Press.

Cockett, S. (1998). Formative Assessment in Drama, Research in Drama Education, 3 (2), 248-250.

Cohen, M. D. & Hoot, L. L. (1997). Education through the arts: an introduction. Childhood Education, 73 (6), 338-350.

Cook, H. C. (1917). The Play Way: An Essay in Educational Method. London: Heinemann.

Corsaro, W. A. (1985). Friendships and Peer Culture in The Early Years. Norwood: Ablex.

Corsaro, W. A. (1997). The Sociology of Childhood. Thousand Oaks: Pine Forge Press.

Corsaro, W. A. & Eder, D. (1990). Children’s Peer Cultures. Annual Review of Sociology, 16, 197-220.

Courtney, R. (1968). Play, Drama and Thought: The Intellectual to Dramatic Education. London: Cassell.

Courtney, R. (1974). Play, Drama and Thought. New York: Drama Book Specialists.

Courtney, R. & Park, P. (1980). Learning through the Arts: The Arts in Primary and Junior Education in Ontario – Roles and Relationships in the General Program of Study. Toronto, Ontario: Project funded by the Ministry of Education.

Courtney, R. (1985). The Dramatic Metaphor and Learning. Στο J. Kase-Polisini (Ed.), Creative Drama in a Developmental Context (σσ. 39-64). New York: University Press of America.

Courtney, R. (1994). Drama and Feeling: An Aesthetic Theory. Downsville, Ontario: McGill-Queens University Press.

Dansky, J. L. (1980). Make believe: A mediator of the relationship between free play and associative fluency. Child Development, 51, 576-579.

Davis, D. & Lawrence, C. (1986). Gavin Bolton: Selected Writings on Drama in Education. London: Longman.

Davis, D. (Ed.), (2005). Edward Bond and the Dramatic Child. Edward Bond’s Plays for Young People. London: Trentham Books.

Dever, M. T. & Wishon, P. M. (1995). Play as a context for literacy learning: A qualitative analysis. Early Childhood Development and Care, 113, 31-43.

Dewey, J. (1934b). Art as Experience. New York: Minton, Balch & Co.

Dewey, J. (1956). The Child and the Curriculum -and- The School and Society. Chicago: University of Chicago Press.

Dillon, J. T. (1990). The Practice of Questioning. London: Routledge.

Edmiston, B. W. (1991). What have you traveled? A teacher-researcher study of structuring drama for reflection and learning. Unpublished Doctoral Dissertation. Ohio State University.

Ehlert, D. (1986). Theaterpädagogik. Lese- und Arbeitsbuch für Spielleiter und Laienspielgruppen. München: J. Pfeiffer.

Ellis, R. (1996). Multicultural Theatre: Scenes and Monologues from New Hispanic, Asian, and African American Plays. Colorado Springs: Meriwether.

Erickson, E. (1951). Childhood and Society. New York: Norton.

Erickson, E. H. (1971). Sex Differences in Play Configurations of American Preadolescents. Στο R. E. Herron & B. Sutton-Smith (Eds.), Child’s Play. London: iley.

Ewen, F. (1973). Bertolt Brecht, sa vie, son art, son temps. E. Gille (trans.), Paris: Seuil.

Fein, G. G. (1989). Mind, meaning, and affect: Proposals for a theory of pretense. Developmental Review, 9, 344-363.

Feitelson, D. & Ross, G. S. (1973). The Neglected Factor – Play. Human Development, 16, 201-223.

Findlay, J. J. (1902). Principles of Class Teaching. London: Macmillan and Co Ltd.

Finlay-Johnson, H. (1911). The Dramatic Method of Teaching. London: Nisbet.

Fleming, Μ. (1963). Curriculum for today’s boys and girls. Columbus, Ohio: Charles E. Merrill.

Fleming, M. (1994). Starting Drama Teaching. London: David Fulton Publishers.

Fluegelman, A. & Tembeck, S. (1991). New Games. Die Neuen Spiele. H. Dauer & G. Kuby (übers.), Mülheim an der Ruhr: Verlag an der Ruhr.

Franklin, M. B. (1983). Play as the Creation of Imaginary Situations: The Role of Language. Στο S. Wapner & B. Kaplan (Eds.), Towards a holistic development psychology. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates Inc.

Franks, A. & Jones, K. (1999). Lessons from Brecht: a Brechtian approach to drama, texts and education [1]. Research in Drama Education, 4 (2), 181-200.

Fraser, B., Anderson, G. & Walberg, H. (1982). Assessment of Learning Environments. Bentley, WA: Western Australian Institute of Technology.

Freire, P. (1981). Der Lehrer ist Politiker und Künstler. Reinbek: rororo.

Fröbel, F. W. (1887). The Education of Man. New York: Appleton.

Galda, L. & Miller, M. (1983). The effect of dramatic play on the story retelling of second grade children. Ανακοίνωση στο Eτήσιο Συνέδριο της American Educational Research Association, Montreal.

Gardner, H. (1982). Art, Mind, and Brain: A Cognitive Approach to Creativity. New York: Basic Books.

Gardner, H. (1985a). Frames of Mind. The Theory of Multiple Intelligences. New York: Basic Books.

Gardner, H. (1985b).  Towards a theory of dramatic intelligence. Στο J. Kase-Polisini (Ed.), Creative Drama in a Developmental Context (σσ. 295-312). New York: University Press of America.

Gardner, H. (2003). Multiple intelligences after twenty years. Paper presented at the American Education Research Association, annual meeting, Chicago, IL.

Garvey, C. (1976). Some Properties of Social Play. Στο J. Bruner, et. al. (Eds.), Play – Its Role in the Development and Evolution (σσ. 570-583). New York: Penguin Books.

Garvey, C. & Knamer, T. (1989). The language of social pretend play. Developmental Review, 9, 364-382.

Govas, N. (Ed.), (2002). Theatre in education: Art form and learning tool. Athens: Metaichmio.

Govas, N. (Ed.), (2009). Theatre & Education at Centre Stage. Athens: Hellenic Theatre / Drama & Education Network.

Greenberg, J. R. & Mitchell, S. A. (1983). Object Relations in Psychoanalytic Theory. London: Harvard University Press.

Groos, K. (1901). The Play of Man. El. Baldwin (trans.), London: Heinemann.

Groos, K. (1976). The Play of Man: Teasing and Love-Play. Στο J. Bruner, et. al. (Eds.), Play – Its Role in the Development and Evolution (σσ. 76-80). New York: Penguin Books.

Guss, F. G. (2005). Dramatic playing beyond the theory of multiple intelligences. Research in Drama Education, 10 (1), 43-54.

Hall, S. (1906). Youth. New York: Appleton.

Hartley, R. (1964). Understanding Children’s Play. New York: Columbia University Press.

Haseman, B. (2006). The Poetics of Process: Process Drama Online. Στο L. A. McCammon & D. McLauchlan, et. al. (Eds.), Universal Mosaic of Drama and Theatre: The IDEA 2004 Dialogues (σσ. 201-211). Ontario: IDEA Publications.

Haworth, P. (1998). The historical background of psychodrama. Στο M. Karp, P. Holmes & K. Bradshaw-Tauvon (Eds.), The Handbook of Psychodrama (σσ. 15-27). London: Routledge.

Heathcote, D. (1971). Drama and Education: Subject or System?. Στο N. Dodd & W. Hickson (Eds.), Drama and Theatre in Education (σσ. 42-62). London: Heinemann.

Heathcote, D. & Herbert, P. (1985). A Drama of Learning: Mantle of the Expert. Theory Into Practice, 24 (3), 173-180.

Heathcote, D. & Bolton, G. (1995). Drama for Learning, Dorothy Heathcote’s Mantle of the Expert Approach to Education. Portsmouth: Heinemann.

Heidegger, M. (1962). Being and Time. New York: Harper and Row.

Henriot, J. (1969). Le jeu. Paris: PUF.

Herron, R. E. & Sutton-Smith, B. (Eds.), (1971). Child’s Play. London: Wiley.

Hopkins, D. (1985). A Teacher’s Guide to Classroom Research. Milton Keynes: Open University Press.

Hornbrook, D. (1991). Education in drama: Casting the dramatic curriculum. London: The Falmer Press.

Hughes, F. P. (1991). Children, Play and Development. Massachusetts: Allyn and Bacon.

Isaacs, S. (1930). The intellectual Growth in Young children. London: Routledge and Kegan.

Isaacs, S. (1933). Social Development of Young Children. London: Routledge and Kegan.

Isaacs, S. (1935). Intellectual Growth in Children. London: Routledge.

James, A. & Prout, A. (Eds.), (1990). Constructing and Reconstructing Childhood. Basingstoke: Falmer Press.

James, A. (1993). Childhood identities. Self and social relationships in the experience of child. Edinburgh University Press.

Jennings, S. (1973). Remedial Drama. London: Pitman Publishing.

Jennings, S. (1998). Introduction to Drama Therapy: Theatre and Healing. London: Kingsley

Johnson, L. & O’Neill, C. (1984). Dorothy Heathcote: Collected writings on education  and drama. London: Hutchinson.

Johnson, K. & Morrow, K. (Eds.), (1981). Communication in the Classroom: Applications and Methods for a Communicative Approach. New York: Longman.

Karp, M., Holmes, P. & Bradshaw-Tauvon, K. (Eds.), (1998). The Handbook of Psychodrama. London: Routledge.

Karp, M. (1998). An introduction to psychodrama. Στο M. Karp, P. Holmes & K. Bradshaw-Tauvon (Eds.), The Handbook of Psychodrama (σσ. 3-13). London: Routledge.

Kase-Polisini, J. (Ed.), (1985). Creative Drama in a Developmental Context. New York: University Press of America.

Kempe, A. & Ashwell, M. (2000). Progression in Secondary Drama. Oxford: Heinemann.

King, N. (1971). The Actor and his Space. New York: Drama Book Specialists.

King, N. (1981). A Movement Approach to Acting. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.

King, N. (1992). The Impact of Context on the Play of Young Children. Στο S. Kessler & B. Swadener (Eds.), Reconceptualising the Early Childhood Curriculum. New York: Teachers College Press.

Kirschenbaum, H. & Henderson, V. L. (1990). Carl Rogers Dialogues. London: Constable.

Klein, M. (1986). The psychoanalysis of children. London: The Hogarth Press.

Koestler, A. (1975). The Act of Creation. London: Pan.

Koste, V. G. (1978). Dramatic Play in Childhood: Rehearsal for Life. New Orleans, Louisiana: Anchorage Press.

Koste, V. G. (1985).  Meta-Thinking: Thoughts on Dramatic Thought. Στο J. Kase – Polisini (Ed.), Creative Drama in a Developmental Context (σσ. 333-342). New York: University Press of America.

Kowzan, T. (1975). Littérature et Spectacle. Hague: Muton.

Kramer, E. (1971). Art as Therapy with Children. New York: Schocken.

Langer, S. K. (1953). Feeling and Form. London: Routledge and Kegan Paul.

Leenhardt, P. (1973). L’ enfant et l’ expression dramatique. Paris: Casterman.

Leontiev, A. N. (1978). Activity, Consciousness and Personality. New Jersey: Prentice-Hall.

Leontiev, A. N. (1981). Problems of the Development of the Mind. Moscow: Progress.

Lieberman, N. J. (1979). Playfulness: Its relationship to imagination and creativity. New York: Academic Press.

Littlewood, W. (1983). Communicative Language Teaching, Cambridge: Cambridge University Press.

Louria, A. R. & Yudovich, F. I. (1971). Speech and the development of the mental processes in the child, O. Korasc and J. Simon (trans.), London: Penguin Books.

Lowenfeld, M. (1935). Play in Childhood. London: Gollancy.

Lowenfeld, V. (1957). Creative and Mental Growth. New York: Macmillan.

Lowndes, B. (1971). Movement and Creative Drama for Children. Boston: Plays.

Markus, H. & Ruvolo, A. (1989). Possible selves. Personalized representations of goals. Στο L. A. Pervin (Ed.), Goal concepts in personality and social psychology (σσ. 211-241). Hillsdale, NJ: Erlbaum.

Markus, Η. & Cross, S. (1990). The interpersonal self. Στο L. A. Pervin (Ed.), Handbook of personality: Theory and research (σσ. 576-608). New York: Guilford Press.

Markus, H. & Kitayama, S. (1991). Culture and the self. Implications for cognition, emotion and motivation. Psychological Review, 98, 224-253.

Marshall, H. R. & Ching Hahn, Sh. (1967). Experimental modification of dramatic play. Journal of Personality and Social Psychology, 5 (1), 119-122.

Masheder, M. (1989). Let’s cooperate. London: Peace Education Project.

Mauco, G. (1973). Psychanalyse et education. Paris: Aubier-Montaigne.

Mayers, J. S. (1993). Drama teaching strategies that encourage problem-solving behavior in children. Youth Theatre Journal, 8 (1), 11-17.

McCammon, L. A. & McLauchlan, D. et. al. (Eds.), (2006). Universal Mosaic of Drama and Theatre: The IDEA 2004 Dialogues. Ontario: IDEA Publications.

McCaslin, N. (1987). Creative drama in the primary grades: A handbook for teachers. London: Longman.

McCaslin, N. (1999). Creative Drama in the Classroom and Beyond. New York: Longman.

McGregor, L., Tate, M. & Robinson, K. (1977). Learning Through Drama. London: Heinemann.

McInnes, J. (1985). The Drama of Reading. Στο J. Kase-Polisini (Ed.), Creative Drama in a Developmental Context (σσ. 73-83). New York: University Press of America.

McKinney, J. D. & Golden, L. (1973). Social Studies Dramatic Play with Elementary School Children. The Journal of Educational Research, 67 (4), 172-176.

McKone, F. (1997). Engagement and assessment in drama, Research in Drama Education, 3 (2), 215-216.

Mead, H. G. (1934). Mind, self and society. Chicago: Chicago University press.

Mehrabian, A. (1968). Inference of attitude from the posture, orientation and distance of communicator. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 32, 296-308.

Mellou, E. (1993). The relationship between dramatic play and creativity in young children. Doctoral Dissertation. Bristol University.

Mellou, E. (1995). Review of the relationship between dramatic play and creativity in young children, Early Child Development and Care. 112, 85-107.

Millar, S. (1969). The Psychology of Play. New York: Penguin Books.

Montessori, M. (1919). The Montessori Method. London: Heinemann.

Moreno, J.-L. (1946). Psychodrama. New York: Beacon House.

Morgan, N. & Saxton, J. (1987). Teaching Drama: A mind of many wonders. Portsmouth: Heinemann.

Muir, A. (1996). New Beginnings Knowledge and Form in the Drama of Bertolt Brecht and Dorothy Heathcote. Stoke on Trent: Trentham Books.

Neelands, J. (1984). Making Sense of Drama: A Guide to Classroom Practice. Oxford: Heinemann Educational Books.

Neelands, J. (1990). Structuring Drama Work: A Handbook of Available Forms in Theatre and Drama. T. Goode (Ed.), Cambridge: Cambridge University Press.

Neelands, J. (1992). Learning through imagined experience. London: Hodder & Stoughton.

Neelands, J. (1996). Reflections from Ivory Tower: Towards an Interactive Research Paradigm. Στο Ph. Taylor (Ed.), Researching Drama and Arts Education. Paradigms and Possibilities (σσ. 156-166). London: Falmer Press.

Neelands, J. (1997). Beginning drama 11-14. London: David Fulton.

Neirenberg, G.  & Calero, H. (1971). How to read a person like a book. New York: Hawthorn Books.

O’Neil, C. & Lambert, A. (1982). Drama structures. London: Hutchinson.

O’Neil, C. (1991). Structure and Spontaneity: Improvisation in Theatre and Education. Unpublished Doctoral Dissertation. Exeter University.

O’Neil, C. (1995). Drama worlds. Portsmouth: Heinemann.

O’Neil, C. (1997).  Dreamsheekers: Creative Approach to the African American Heritage. Westport, CT: Heinemann.

O’Toole, J. & Haseman, B. (1984). Dramawise: An Introduction to GCSE Drama. Oxford: Heinemann Educational.

O’Toole, J. (1992). The Process of Drama: Negotiating Art and Meaning. London: Routledge.

O’Toole, J. & Dunne, J. (2002). Pretending to learn: Helping children learn through drama. New South Wales: Longman Pearson Education Australia.

Page, C. (1997). Eduquer par le Jeu Dramatique. Paris: ESF éditeur.

Pallat, L. & Lebede, H. (1925). Jügend und Bühne. 2 Aufl., Breslau.

Papadopoulos, S. & Skotinioti, El. (2009). “Blessed Orient” in the Work of Photis Kontoglou: From Narration to Drama Representation. Στα Πρακτικά του International Congress of Comparative Literature and Teaching of Literature and Language: We speak the same culture (σσ. 569-580). Ankara: Gazi University.

Papadopoulos, S. (2009a). The Folk Tale of the “Pied Piper of Hamelin”: For an Animating Theatre Pedagogy. Στο N. Govas (Ed.), Theatre & Education at Centre Stage (σσ. 171-186). Athens: Hellenic Theatre / Drama & Education Network.

Papadopoulos, S. (2009b). Theatre for Young People as a means of Intercultural Education: The Case of  Petalousauros. Στα Πρακτικά του International Association of Intercultural Education: Intercultural Education: Paideia, Polity, Demoi, Αthens.

Pascoe, R. (2006). Finding Common Ground: Drama, Theatre and Assessment. Στο L. A. McCammon & D. McLauchlan, et. al. (Eds.), Universal Mosaic of Drama and Theatre: The IDEA 2004 Dialogues (σσ. 85-98). Ontario: IDEA Publications.

Pateman, T. (1991). Key Concepts: A Guide to Aesthetics, Criticism and the Arts in Education. London: The Falmer Press.

Patrick, G. T. W. (1916). The Psychology of Relaxation. New York: Houghton Mifflin.

Pavis, P. (1998). Dictionary of the Theatre: Terms, Concepts, and Analysis. Toronto: University of Toronto Press.

Pavlov, I. P. (1927). Conditioned Reflexes. London: The Clarendon Press.

Pellegrini, A. D. (1984). The effects of dramatic play on children’s generation of cohesive text. Discourse Processes, 7, 57-67.

Pellegrini, A. D. (1986). Play centers and the production of imaginative language. Discourse Processes, 9, 115-125.

Pepler, D. J. (1982). Play and Divergent Thinking. Στο D. J. Pepler & K. H. Rubin (Eds.), The play of children: Current theory and research (σσ. 64-78). Basel: Karger.

Pepler, D. J. & Rubin, K. H. (Eds.), (1982). The play of children: Current theory and research. Basel: Karger.

Pervin, L. A. (Ed.), (1989). Goal concepts in personality and social psychology. Hillsdale, NJ: Erlbaum.

Pervin, L. A. (Ed.), (1990). Handbook of personality: Theory and research. New York: Guilford Press.

Pestalozzi, J. H. (1915 [1801]). How Gertrud teaches her children. New York. W. Bardeen.

Peter, M. (1995). Making Drama Special. London: David Fulton Publishers.

Piaget, J. (1962). Play, Dreams, and Imitation in Childhood, New York: W. W. Norton and Company.

Piaget, J. (1971). Response to Brian Sutton-Smith. Στο R. E. Herron & B. Sutton-Smith (Eds.), Child’s Play (σσ. 337-339). London: Wiley.

Prentice, R. (1994). Experimental Learning in Play and Art. Στο J. R. Moyles (Ed.), The Excellence of Play. London: Open University Press.

Ricoeur, P. (1970). Freud and Philosophy: An Essay on Interpretation. New Haven, CT: Yale University Press.

Robinson, K. (1992). Arts and the National Curriculum. Conference, University of Cambridge. Institute of Education.

Rogers, C. (1961). On Becoming a Person. Boston: Houghton Mifflin.

Rosenberg, H. S., Castellano, R., Chrein, G. & Pinciotti, P. (1982). Developing an imagery-based theory for the field of creative drama. Children’s  Theatre Review, 31 (2), 16-21.

Rosenberg, H. S., Pinciotti P. & Smith J. K. (1983). On Quantifying Dramatic Behavior, Children’s Theatre Review, 32 (2).

Ross, M. (1978). The Creative Arts. London: Heinemann.

Ross, M. (Ed.), (1982). The Development of Aesthetic Experience. London: Pergamon.

Ross, M. (1984). The Aesthetic Impulse. Oxford: Pergamon Press.

Rubin, K. H. (Ed.), (1980). Children’s Play. San Francisco: Jossey-Bass.

Russ, S. W., Robins, A. L. & Christiano, B. A. (1999). Pretend play: Longitudinal prediction of creativity and affect in fantasy in children. Creativity Research Journal, 12 (2), 129-139.

Russell, H. H. (1985). Program Evaluation in the Arts. Στο J. Kase-Polisini (Ed.), Creative Drama in a Developmental Context (σσ. 95-110). New York: University Press of America.

Saltz, E. & Johnson, J. (1974). Training for thematic-fantasy play in culturally disadvantaged children: Preliminary Results. Educational Psychology, 66, 623-630.

Saltz, E., Dixon, D. & Johnson, J. (1977). Training disadvantaged preschoolers on various fantasy activities: effects and cognitive functioning and impulse control. Child Development, 48, 367-380.

Saltz, E. & Brodie, J. (1982). Pretend play training in  childhood: A review and critique. Στο D.J. Pepler & K.H. Rubin (Eds.), The play of children: Current theory and research (σσ. 97-113). Basel: Karger.

Saracho, O. (1991). The role of play in the early childhood curriculum. In B. Spodek & O. Saracho (Eds.), Ιssues in Early Childhood Curriculum. New York: Teacher’s College Press.

Schechner, R. (1977). Essays and Performance Theory 1970-1976. New York: Drama Books Specialists.

Schechner, R. (2002). Performance Studies: An Introduction. London: Routledge.

Schiller F. (1967 [1795]). On the Aesthetic Education of Man. E. M. Wilkinson & L. A. Willoughby (trans.), Oxford: Oxford University Press.

Schutzman, M. & Cohen-Cruz, J. (Eds.), (1994). Playing Boal. Theatre, therapy, activism. New York: Routledge.

Schwartzman, H. (1978). Transformations: the Anthropology of Children’s Play. New York: Plenum.

Shaffer, J. B. P. (1978). Humanistic Psychology. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.

Shiao-You Chou. (2006). Drama Teaching: Drama? or Pedagogy?. Στο L. A. McCammon & D. McLauchlan, et. al. (Eds.), Universal Mosaic of Drama and Theatre: The IDEA 2004 Dialogues (σσ. 119-132). Ontario: IDEA Publications.

Shiner, S. M. (1985).  The Arts in  Guidance Therapy for the Gifted. Στο J. Kase-Polisini (Ed.), Creative Drama in a Developmental Context (σσ. 151-170). New York: University Press of America.

Shmukler, D. (1982). A factor analytic model of elements of creativity in preschool children”. Genetic Psychology Monographs, 105, 25-39.

Short, K. G., Harste J. C. & Burke, C., et. al. (1996). Creating Classrooms for Authors and Inquirers. Portsmouth: Heinemann.

Simpson, L-J. (1999). An Engaging Assessment in Early Years Drama. Research in Drama Education, 4 (2), 258-264.

Singer, L. S. (1973). The child’s world of make-believe. Experimental studies of imaginative play. New York: Academic Press.

Singer, D. G. & Singer, J. L. (1990). The house of make-believe. London: Harvard University Press.

Slade, P. (1968). Experience of Spontaneity. London: Longman.

Slade, P. (1954). Child drama. London: University of London Press.

Slade, P. (1958). An Introduction to Child drama. London: University of London Press.

Slade, P. (1995). Child play. London: Jessica Kingsley Publishers.

Smilansky, S. (1968). The Effects of Socio-Dramatic on Disadvantaged Preschool Children. New York: John Wiley.

Smilansky, S. & Shefatya L. (1990). Facilitating Play: A Medium for Promoting Cognitive, Socio-Emotional and Academic Development in Young Children. Gaithersburg, Maryland: Psychosocial & Educational Publications.

Somers, J. (1994). Drama in the Curriculum. London: Cassell.

Somers, J. (χ.χ.). Narrative, Drama and the Compound Stimulus, University of Exeter, Unpublished paper.

Spencer, H. (1872). The principles of psychology. London: Williams & Norgate.

Spolin, V. (1999). Improvisation for the theater. Evanston, Illinois: Northwestern University Press.

Steele, R. S. (1982). Freud and Jung: Conflicts of Interpretation. London: Routledge and Kegan Paul.

Stern, D. (2004). The Present Moment in Psychotherapy and Everyday Life. New York: W.W. Norton.

Stinson, M. & Wall, D. (2003). Dramactive book 1. North Ryde, Australia: McGraw-Hill.

Sutton-Smith, B. (1977). Play as Adaptive Potentiation. In P. Stevens (Ed.), Studies in the Anthropology of Play. New York: Leisure Press.

Sutton-Smith, B. (1979). Play and Learning. New York: Gardner.

Sutton-Smith, B. (1986). Dialektik des Spiels. Schorndorf: V. Karl Hoffman.

Sylva, K., Bruner, J. & Genova, P. (1976). The Role of Play in the Problem-Soving of Children 3-5 Years Old. Στο J. Bruner, et al , (Eds.), Play – Its Role in the Development  and Evolution (σσ. 244-260). New York: Penguin Books.

Sylva, K. (1977). Play and Learning. In B. Tizard & D. Harvey (Eds.), Biology of Play. London: Heinemann.

Taylor, Ph. (1996). Doing Reflective Practitioner Research in Arts Education. Στο Ph. Taylor (Ed.), Researching Drama and Arts Education. Paradigms and Possibilities (σσ. 25-58). London: Falmer Press.

Taylor, S. (1998). The warm-up. Στο M. Karp, P. Holmes & K. Bradshaw Tauvon (Eds.), The Handbook of Psychodrama (σσ. 47-66). London: Routledge.

Turkewych, C. (1985). Intercultural Communication. Στο J. Kase-Polisini (Ed.), Creative Drama in a Developmental Context (σσ. 282-288). New York: University Press of America.

Übersfeld, Α. (1981). L’ école du spectateur. Paris: Editions Sociales.

Übersfeld, Α. (1982). Lire le théâtre. Paris: Editions Sociales.

Udwin, O. (1983). Imaginative play training as an intervention method with institutionalized preschool children. British Journal of Educational Psychology, 53, 32-39.

Vandenberg, B. (1981). The role of play in the development of insightful tool-using strategies. Merrill-Palmer Quarterly, 27, 97-109.

Vandenberg, B. (1986). The realities of play. Στο D. Morrison (Ed.), Organizing early experience: Imagination and cognition in childhood. Amityville, NY: Baywood.

Vygotsky, L. S. (1976). Play and its Role in the Mental Development of  the Child. Στο J. Bruner, et al , (Eds.), Play – Its Role in the Development  and Evolution (σσ. 537-554). New York: Penguin Books.

Vygotsky, L. S. (1994). The problem of the environment. In R. Van Der Veer & J. Valsiner  (Eds.), The Vygotsky Reader. Oxford: Blackwell.

Wagner, B.-J. (1979). Dorothy Heathcote: Drama as a Learning Medium. Cheltenham: Stanley Thornes (Publishers) Ltd.

Wagner, B.-J. (1998). Educational Drama and Language Arts: What Research Shows. Portsmouth: Heinemann.

Ward, W. (1930). Creative dramatics: For the upper grades and junior high school. New York: D. Appleton Century Company.

Warner, C. (1997). The edging in of engagement exploring the nature of engagement in drama. Research in Drama Education, 3 (2), 21-42.

Way, B. (1998). Development through Drama. New York: Humanity Books.

Weininger, O. (1985). Just pretend: Explorations of the use of pretend play in teaching handicapped and emotionally disturbed children. Στο J. Kase-Polisini (Ed.), Creative Drama in a Developmental Context (σσ. 3-32). New York: University Press of America.

Wells G. & Chang Wells, G. L. (1992). Constructing knowledge together. Portsmouth: Heinemann.

Wells G. (1994). Changing Schools from Within: Creating Communities of Inquiry. Toronto: OISE Press.

Witkin, R. (1974). The Intelligence of Feeling. London: Heinemann.

Wolf, D. (1985).  The particular in the present moment. Στο J. Kase-Polisini (Ed.), Creative Drama in a Developmental Context (σσ. 313-331). New York: University Press of America.

Wood, D., Bruner, J. & Ross, G. (1976). The role of tutoring in problem solving. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 17, 89-100.

Wright, D. K. (1999). A work of hearts. Unpublished Doctoral Dissertation. Norwegian University of Science and Technology. Trontheim.

Wright, D. K. (2006). Drama intelligence and the continual state to becoming. Στο J. Kase-Polisini (Ed.), Creative Drama in a Developmental Context (σσ. 183-192). New York: University Press of America.

Yalom, I. (1980). Existential Psychotherapy. New York: Basic Books.

β. Μεταφρασμένα Έργα

Abbadie, M. (1978). Τα παιδιά από 4 ως 5 χρόνων στο νηπιαγωγείο. (μτφρ. Γ. Κρασανάκης – Μ. Βάμβουκας), Αθήνα: Δίπτυχο.

Allard, G. & Leffort, P. (1989). Η Μάσκα. (μτφρ. Χ. Ζήση), Αθήνα: Χατζηνικολή.

Argyle, M. & Trower, P. (1981). Πρόσωπο με πρόσωπο. Τρόποι επικοινωνίας. (μτφρ. Μ. Σόλμαν), Αθήνα: Ψυχογιός.

Αρτώ, Α. (1992). Το θέατρο και το είδωλό του. (μτφρ. Π. Μάτεσις), Αθήνα: Δωδώνη.

Baron-Cohen, D. (2004). O διεθνής οργανισμός IDEA: νέες ιδέες και νέα μέλη. Εκπαίδευση & Θέατρο, 5, 27-31.

Beauchamp, H. (1998). Τα παιδιά και το Δραματικό Παιχνίδι. Εξοικείωση με το Θέατρο. (μτφρ. Ε. Γιανίτσκα), Αθήνα: Τυπωθήτω.

Βίννικοτ, Ντ. (1979). Το παιχνίδι, το παιδί και η πραγματικότητα, (μτφρ. Α. Γιαννακούλας), Αθήνα: Καστανιώτης.

Boal, J. (2003). Το θέατρο του καταπιεσμένου. Στο Ν. Γκόβας (επιμ.), Το θέατρο στην Εκπαίδευση. ‘Χτίζοντας Γέφυρες’ (σσ. 208-215). Αθήνα: Μεταίχμιο.

Borhes, J-L. (1978). Το Βιβλίο των Φανταστικών Όντων. (μτφρ. Γ. Βέης), Αθήνα: Libro.

Broström, S. (2001). Οι νηπιαγωγοί και τα πεντάχρονα παιδιά παίζουν μαζί. Στο Σ. Αυγητίδου (επιμ.), Το παιχνίδι. Σύγχρονες ερευνητικές και διδακτικές προσεγγίσεις (σσ. 271-299). Αθήνα: Τυπωθήτω.

Bruner, J. (2007). Ο Πολιτισμός της Εκπαίδευσης. (μτφρ. Α. Βουγιούκα), Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Βυγκότσκι, Λ. (1993). Σκέψη και Γλώσσα. (μτφρ. Α. Ρόδη), Αθήνα: Γνώση.

Cummins, J. (1999). Ταυτότητες υπό Διαπραγμάτευση. (μτφρ. Σ. Αργύρη), Αθήνα: Gutenberg.

Deldime, R. (1996). Θέατρο για την παιδική και νεανική ηλικία. (μτφρ. Θ. Γραμματάς), Αθήνα: Τυπωθήτω.

Dewey, J. (1934a). Πώς Σκεπτόμεθα. (μτφρ. Γ. Κατσάμας), Αθήναι: Γ. Σ. Κατσάμας.

Elam, K. (2001). Η σημειωτική θεάτρου και δράματος. (μτφρ. Κ. Διαμαντάκου), Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Έσσλιν, Μ. (2005). Μπρεχτ. Ο άνθρωπος και το έργο του. (αποδ. Φ. Κονδύλης), Αθήνα: Δωδώνη.

Faure, G. & Lascar, S. (1988). Το Θεατρικό Παιχνίδι, (μτφρ. Α. Στρουμπούλη), Αθήνα: Gutenberg.

Flitner, A. (1974). Παιγνίδι – Μάθησις. Πράξη και ερμηνεία του παιδικού παιγνιδιού. (μτφρ. Δ. Καραγιαννίδη), Αθήνα: Ιω. Καμπανάς.

Freire, P. (1977). Η αγωγή του καταπιεζόμενου, (μτφρ. Γ. Κρητικός), Αθήνα: Κέδρος.

Freire, P. (2006). Δέκα επιστολές προς εκείνους που τολμούν να διδάσκουν. (μτφρ. Μ. Νταμπαράκης), Αθήνα: Επίκεντρο.

Furth, H. G. & Kane, S. R. (2001). Τα παιδιά δομούν την κοινωνία: Μια νέα προοπτική στο παιδικό παιχνίδι. Στο Σ. Αυγητίδου (επιμ.), Το παιχνίδι. Σύγχρονες ερευνητικές και διδακτικές προσεγγίσεις. (σσ. 113-157). Αθήνα: Τυπωθήτω.

Garvey, C. (1990). Το Παιχνίδι. Η επίδρασή του στην εξέλιξη του παιδιού. (μτφρ. Σ. Σταυροπούλου), Αθήνα: Κουτσουμπός.

Goffman, E. (1996). Συναντήσεις. Δύο μελέτες στην κοινωνιολογία της αλληλεπίδρασης. (μτφρ. Δ. Μακρυνιώτη), Αθήνα: Αλεξάνδρεια.

Gouhier, H. (1991). Το Θέατρο και η Ύπαρξη. (μτφρ. Χ. Μπακονικόλα- Γεωργοπούλου), Αθήνα: Καρδαμίτσας.

Γκροτόφσκι, Γ. (1982). Για ένα Φτωχό Θέατρο. (μτφρ. Φ. Κονδύλης, Μ. Γαΐτη- Βορρέ), Αθήνα: Θεωρία.

Hännikäinen, M. (2001). Οι αρχές του συλλογικού παιχνιδιού των ρόλων στον παιδικό σταθμό. Η προσέγγιση του παιχνιδιού ως συστήματος δραστηριότητας. Στο Σ. Αυγητίδου (επιμ.), Το παιχνίδι. Σύγχρονες ερευνητικές και διδακτικές προσεγγίσεις (σσ. 229-245). Αθήνα: Τυπωθήτω.

Hargreaves, A. & Fullan, M. G. (επιμ.), (1993). Η εξέλιξη των εκπαιδευτικών. (μτφρ. Π. Χατζηπαντελή), Αθήνα: Πατάκης.

Hargreaves, A. (1993). Νοοτροπίες των εκπαιδευτικών: Ένας στόχος αλλαγής. Στο A. Hargreaves & M. G. Fullan (επιμ.), Η εξέλιξη των εκπαιδευτικών (σσ. 329-365). (μτφρ. Π. Χατζηπαντελή), Αθήνα: Πατάκης.

Huizinga, J. (1989). Ο άνθρωπος και το παιχνίδι. (μτφρ. Σ. Ροζάνης, Γ. Λικιαρδόπουλος), Αθήνα: Γνώση.

James, A. (2001). Παίζοντας και μαθαίνοντας. Στο Σ. Αυγητίδου (επιμ.), Το παιχνίδι. Σύγχρονες ερευνητικές και διδακτικές προσεγγίσεις (σσ. 55-111). Αθήνα: Τυπωθήτω.

Καλλέργης, Λ. (1986). Πρόλογος. Άντον Παύλοβιτς Τσέχωφ. Ο συγγραφέας και το έργο του. Μια σκιαγραφία. Στο Α. Τσέχωφ. (1986). Ο Γλάρος – Θείος Βάνιας – Πρόταση Γάμου – Η αρκούδα. (μτφρ. Λ. Καλλέργης), (τομ. Α΄). (σσ. 11-25), Αθήνα: Δωδώνη.

Kempe, A. (επιμ.), (2005). Εκπαιδευτικό δράμα και ειδικές ανάγκες. Ένα εγχειρίδιο για δασκάλους σε γενικά και ειδικά σχολεία. (μτφρ. Α. Βεργιοπούλου), Αθήνα: Πατάκης.

Μόφιτ, Ντ. (επιμ.), (2003). Ανάμεσα σε Δύο Σιωπές. Συζητώντας με τον Πήτερ Μπρουκ. (μτφρ. Ν. Χατζόπουλος), Αθήνα: ΚΟΑΝ.  

Μπρεχτ, Μπ. (1977). Ο Μπρεχτ ερμηνεύει Μπρεχτ. (μτφρ. Α. Βερυκοκάκη), Αθήνα: Νέα Σύνορα.

Μπρεχτ, Μπ. (1979). Μικρό Όργανο για το Θέατρο. Στο Από τον Αριστοτέλη στον Μπρεχτ. (μτφρ. Α. Βερυκοκάκη), Αθήνα: Κάλβος.

Μπρεχτ, Μπ. (2000). Οι Διάλογοι από την αγορά χαλκού. (μτφρ. Α. Γλυτζουρής – Θ. Σαρηγιάννη), Αθήνα – Γιάννινα: Δωδώνη.

Μπρουκ, Π. (1976). Η Σκηνή χωρίς Όρια. (μτφρ. Μ-Π. Παπαρά), Θεσσαλονίκη: Εγνατία.

Μπρουκ, Π. (1998). Η ανοιχτή πόρτα. Σκέψεις πάνω στην τέχνη και την πρακτική του θεάτρου. (μτφρ. Μ. Φραγκουλάκη), Αθήνα: ΚΟΑΝ.

Μπρουκ, Π. (1999). Ένας Άλλος Κόσμος: Σαράντα χρόνια θεατρικής αναζήτησης 1947-1987. (μτφρ. Ε. Καραμπέτσου), Αθήνα: Εστία.

Ντορτ, Μπ. (1975). Ανάγνωση του Μπρεχτ. (μτφρ. Α. Φραγκουδάκη), Αθήνα: Κέδρος.

Pavis, P. (2006). Λεξικό του Θεάτρου. (εποπ. Κ. Γεωργουσόπουλος, μτφρ. Α. Στρουμπούλη), Αθήνα: Gutenberg.

Unamuno, de M. (1993). Το τραγικό αίσθημα της ζωής. (μτφρ. Η. Π. Νικολούδης), Αθήνα: Printa.

Vygotsky, L. S. (1997). Νους στην Κοινωνία. (μτφρ. Α. Μπίμπου, Στ. Βοσνιάδου), Αθήνα: Gutenberg.

Willke, H. (1996). Εισαγωγή στη συστημική θεωρία. (μτφρ. Ν. Λιβός), Αθήνα: Κριτική.

Wood, E. & Bennett, N. (2001). Οι θεωρίες των εκπαιδευτικών για το παιχνίδι. Κονστρουκτιβισμός ή κοινωνικός κονστρουκτιβισμός; Στο Σ. Αυγητίδου (επιμ.), Το παιχνίδι. Σύγχρονες ερευνητικές και διδακτικές προσεγγίσεις. (σσ. 301-328). Αθήνα: Τυπωθήτω.

γ. Ελληνική

Άλκηστις, (2008). Μαύρη αγελάδα, άσπρη αγελάδα. Δραματική τέχνη στην εκπαίδευση και διαπολιτισμικότητα. Αθήνα: Τόπος.

Αυγητίδου, Σ. (επιμ.), (2001). Το παιχνίδι. Σύγχρονες ερευνητικές και διδακτικές προσεγγίσεις. Αθήνα: Τυπωθήτω.

Βαλαβάνη, N. (2004). Θέατρο συμμέτοχο στις διαδικασίες της κοινωνικής αλλαγής. Η οργανωτική λειτουργία των διδακτικών θεατρικών έργων του Μπρεχτ. Στο Ν. Βαλαβάνη (επιμ.), Μπέρτολτ Μπρεχτ, Κριτικές Προσεγγίσεις (σσ. 441-502). Αθήνα: Πολύτροπον.

Γέρου, Θ. (1984). Το συμβολικό παιχνίδι. Βάση και αφετηρία καλλιτεχνικής δραστηριότητας στο σχολείο. Αθήνα: Δίπτυχο.

Γλένη, Χρ. & Παπαδόπουλος, Σ. (2016). Εκπαίδευση στον πολιτισμό: κοινοί στόχοι παιδαγωγικών προσεγγίσεων. Στο Σ. Παπαδόπουλος (επιμ.), Πρακτικά (e-book) της Επιστημονικής και Καλλιτεχνικής Διημερίδας (13-14.6.2015): Τέχνη και Πολιτισμός στο Σχολείο του 21^ου αιώνα (σσ. 227-245). Αθήνα [ISBN: 978-618-82007-2-2] http://simospapadopoulos.com/news/

Γραμματάς, Θ. (1997). Θεατρική Παιδεία και Επιμόρφωση των Εκπαιδευτικών. Τυπωθήτω, Αθήνα.

Γραμματάς, Θ. (1999a). Fantasyland. Θέατρο για παιδικό και νεανικό κοινό. Αθήνα: Τυπωθήτω.

Γραμματάς, Θ. (1999b). Διδακτική του Θεάτρου. Αθήνα: Τυπωθήτω.

Γραμματάς, Θ. (2003). Θέατρο και Παιδεία. Αθήνα: Αυτοέκδοση.

Γραμματάς, Θ. (2004). Το Θέατρο στο Σχολείο. Μέθοδοι διδασκαλίας και εφαρμογής. Αθήνα: Ατραπός.

Γραμματάς, Θ. (2007). Η σχολική θεατρική παράσταση. Οδηγός για εκπαιδευτικούς. Αθήνα: Ατραπός.

Γραμματάς, Θ. & Μουδατσάκις, Τ. (2008). Θέατρο και πολιτισμός στο σχολείο για την επιμόρφωση εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ρέθυμνο: Ε.ΔΙΑ.Μ.ΜΕ.

Γραμματάς, Θ. (επιμ.). (2010). Στη Χώρα του Τοτώρα. Θέατρο για Ανήλικους Θεατές. Αθήνα: Πατάκης.

Γρόλλιος, Γ. (2005). Ο Paulo Freire και το αναλυτικό πρόγραμμα. Θεσσαλονίκη: Βάνιας.

Δερμιτζάκης, Μπ. (2000). Αφηγηματικές Τεχνικές. Ελληνική πεζογραφία και δραματουργία. Αθήνα: Gutenberg.

Κακούρη, Κ. Ι. ([1946] 1998). Προαισθητικές μορφές θεάτρου. Αθήνα: Εστία.

Καραγιάννη, Α. & Παπαδόπουλος, Σ. (2016). Ευριπίδου Ελένη: Μελέτη του δισυπόστατου της ανθρώπινης φύσης. Στο Σ. Παπαδόπουλος (επιμ.), Πρακτικά (e-book) της Επιστημονικής Ημερίδας (21.6.2015): Τέχνη και Πολιτισμός στο Σχολείο του 21^ου αιώνα. Πρακτικά Επιστημονικής Ημερίδας (σσ. 223-231). Αλεξανδρούπολη [ISBN:978-618-82644-0-3] http://simospapadopoulos.com/news/

Καραντινός, Σ. (1949). Περί Θεάτρου. Αθήνα.

Καστοριάδης, Κ. (1978). Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας. Αθήνα: Ράππας.

Κοντογιάννη, Α. (χ.χ.). Η Δραματική Τέχνη στην Εκπαίδευση ως Παράγοντας Ανάπτυξης της Κοινωνικής Ικανότητας του Παιδιού με Νοητική Καθυστέρηση. Διδακτορική Διατριβή. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Φιλοσοφική Σχολή. Αθήνα.

Κοσμόπουλος, Α. (1995). Σχεσιοδυναμική Παιδαγωγική του Προσώπου. Αθήνα: Γρηγόρης.

Κουδιγκέλη, Φ. (2004). Θεατρικό παιχνίδι και αντιμετώπιση αγχογόνων καταστάσεων σε παιδιά σχολικής ηλικίας. Μεταπτυχιακή Εργασία. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Φιλοσοφική Σχολή. Αθήνα.

Κουντουράς, Μ. (1985). Κλείστε τα σχολειά (Εκπαιδευτικά άπαντα). (επιμ. – σχολ. Αλ. Δημαράς), (τομ. Α΄, Β΄). Αθήνα: Γνώση.

Κουρετζής, Λ. (1991). Το Θεατρικό Παιχνίδι: Παιδαγωγική θεωρία, πρακτική και θεατρολογική προσέγγιση, Αθήνα: Καστανιώτης.

Κουρετζής, Λ. (2008). Το Θεατρικό Παιχνίδι και οι διαστάσεις του. Αθήνα: Ταξιδευτής.

Κρασανάκης, Γ. (1991). Παιδαγωγική – Ψυχολογική Εγκυκλοπαίδεια Λεξικό. (τομ. 6^ος). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, σσ. 3581-3582.

Λιαντίνης, Δ. (1992). Τα Ελληνικά. Αθήνα: Βιβλιογονία.

Μάρκαρης, Π. (1982). Ο Μπρεχτ και ο διαλεκτικός λόγος. Αθήνα: Ιθάκη.

Μαρούδας, Η. (2002). Το θεατρικό παιχνίδι και η επίδρασή του στη βελτίωση των κοινωνικών σχέσεων μεταξύ των μαθητών στο δημοτικό σχολείο: Μια μελέτη περίπτωσης. Μεταπτυχιακή Εργασία. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης. Φλώρινα.

Μαρούδας, Η. (2017). Το θεατρικό παιχνίδι ως εργαλείο βελτίωσης των σχέσεων μεταξύ των μαθητών. Θεωρία, έρευνα, δειγματικές εφαρμογές. Αθήνα: Κοντύλι.

Ματσαγγούρας, Η. Γ. (1998a). Θεωρία και Πράξη της Διδασκαλίας. Στρατηγικές Διδασκαλίας. Η κριτική Σκέψη στη Διδακτική Πράξη. (τομ. Β΄). Αθήνα: Gutenberg.

Ματσαγγούρας, Η. Γ. (1998b). Η σχολική τάξη. Χώρος, ομάδα, πειθαρχία, μέθοδος. Αθήνα: Αυτοέκδοση.

Ματσαγγούρας, Η. Γ. (2002). Η διαθεματικότητα στη σχολική γνώση: Εννοιοκεντρική αναπλαισίωση και Σχέδια Εργασίας. Αθήνα: Γρηγόρης.

Μουδατσάκις, Τ. (1994). Η Θεωρία του Δράματος στη σχολική πράξη – Το Θεατρικό Παιχνίδι. Η Δραματοποίηση. Αθήνα: Καρδαμίτσας.

Μουδατσάκις, Τ. (2005). Το θέατρο ως πρακτική τέχνη στην εκπαίδευση. Από τον Stanislavsky, τον Brecht και τον Grotowski στο σκηνικό δοκίμιο. Αθήνα: Εξάντας.

Μουρέλος, Γ. (χ.χ.). Μεταμορφώσεις του χρόνου. Θεσσαλονίκη: Κωνσταντινίδης.

Μπάκας, Κ. (1987). Οι ανεπαίσθητες αλλαγές των ποιητικών σκιών. Διαβάζω, 169, 38-41.

Μπακονικόλα-Γεωργοπούλου, Χ. (1991). Εισαγωγικό Σημείωμα. Στο H. Gouhier. Το Θέατρο και η Ύπαρξη. (μτφρ. Χ. Μπακονικόλα- Γεωργοπούλου), Αθήνα: Καρδαμίτσας.

Μπακονικόλα-Γεωργοπούλου, Χ. (1993). Miguel de Unamuno. Μια ιστορική κατάθεση του μύχιου. Αθήνα: Καρδαμίτσας.

Μπακονικόλα-Γεωργοπούλου, Χ. (1998). Η τέχνη του Θεάτρου. Αθήνα: Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς – Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Αθηνών.

Μπακονικόλα, Χ. (2002). Η θεατρική σχολική δημιουργία. Αθήνα: Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς – Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Αθηνών.

Παπαδόπουλος, Σ. (1998). Το  Θεατρικό  Παιχνίδι. Διαστάσεις  και  δυναμική. Σχολείο  και  Ζωή, 2, 88-96.

Παπαδόπουλος, Σ. (2004a). Η διδακτική αξιοποίηση της δραματοποίησης στο μάθημα της Γλώσσας στο Δημοτικό Σχολείο. Διδακτορική Διατριβή. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Φιλοσοφική Σχολή. Αθήνα.

Παπαδόπουλος, Σ. (2004b). Δραματοποίηση: Η δημιουργική και στοχαστική ματιά στα λογοτεχνικά κείμενα. Στο Ν. Γκόβας (επιμ.), Δημιουργικότητα και Μεταμορφώσεις (σσ. 154-158). Αθήνα: Πανελλήνιο Δίκτυο Εκπαιδευτικών για το Θέατρο στην Εκπαίδευση.

Παπαδόπουλος, Σ. (2005a). Η Δραματοποίηση και η ανάπτυξη της δημιουργικής και κριτικής σκέψης. Στα Πρακτικά Κριτική, Δημιουργική, Διαλεκτική Σκέψη στην Εκπαίδευση: Θεωρία και Πράξη. Ιστοσελίδα: www.elliepek.gr. Αθήνα: Ελληνικό Ινστιτούτο Εφαρμοσμένης Παιδαγωγικής και Εκπαίδευσης (ΕΛΛ.Ι.Ε.Π.ΕΚ).

Παπαδόπουλος, Σ. (2005b). Η Δραματοποίηση στην Εκπαίδευση: Πεδίο Συνάντησης Τέχνης και Επιστήμης. Στα Πρακτικά διεθνούς διεπιστημονικού συνεδρίου: Επιστήμη και Τέχνη (τομ. Γ΄). (σσ. 129-131). Αθήνα: Ένωση Ελλήνων Φυσικών.  

Παπαδόπουλος, Σ. (2005c). Αξίες και σύγχρονο σχολείο: Το Παιχνίδι του Ρόλου. Διαδικασία διαπραγμάτευσης της κοινωνικής πραγματικότητας. Στο Α. Τριλιανός & Ι. Καράμηνας (επιμ.), Μάθηση και Διδασκαλία στην κοινωνία της Γνώσης (τομ. Α΄). (σσ. 104-110). Αθήνα: Κέντρο Έρευνας Επιστήμης και Εκπαίδευσης.

Παπαδόπουλος, Σ. (2006a). Το θαυμαστό ταξίδι στον κόσμο του εγωιστή γίγαντα. Μια γλωσσική διερεύνηση σε δραματικό περιβάλλον. Στο Μ. Γιαννούλη, κ.ά. (επιμ.), Θέατρο στην Εκπαίδευση: Δημιουργώντας νέους ρόλους στον 21^ο αιώνα (σσ. 380-387). Αθήνα: Πανελλήνιο Δίκτυο Εκπαιδευτικών για το Θέατρο στην Εκπαίδευση.

Παπαδόπουλος, Σ. (2006b). Το θέατρο στην Εκπαίδευση και η Συνάντηση με τους ‘Άλλους’. Στο Δ. Χατζηδήμου & Χ. Βιτσιλάκη (επιμ.), Το σχολείο στην κοινωνία της πληροφορίας και της πολυπολιτισμικότητας (σσ. 557-563). Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη.

Παπαδόπουλος, Σ. (2007a). Με τη Γλώσσα του Θεάτρου. Η διερευνητική δραματοποίηση στη διδασκαλία της Γλώσσας. Αθήνα: Κέδρος.

Παπαδόπουλος, Σ. (2007b). Η Έρευνα Δράσης και η αξιοποίηση της Διερευνητικής Δραματοποίησης στο μάθημα της Γλώσσας. Στο Δ. Χατζηδήμου κ.ά. (επιμ.), Ελληνική Παιδαγωγική και Εκπαιδευτική Έρευνα (σσ. 591-601). Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη.

Παπαδόπουλος, Σ. (2007c). Η Διερευνητική Δραματοποίηση και η Διαθεματική Προσέγγιση των Μαθηματικών. Νέα Παιδεία, 122, 118-126.

Παπαδόπουλος, Σ. (2009a). Ο Bertolt Brecht και το θέατρο για παιδιά και νέους: Αυτός που λέει Ναι και αυτός που λέει Όχι. Στα Πρακτικά Forum Νέων Επιστημόνων. Ιστοσελίδα: www. uoa.gr/ptde. Αθήνα: Εργαστήριο Τέχνης και Λόγου Π.Τ.Δ.Ε. Πανεπιστημίου Αθηνών.

Παπαδόπουλος, Σ. (2009b). Η θεατρική παιδεία ως μέσο επαγγελματικής ανάπτυξης των μετεκπαιδευόμενων στο Μαράσλειο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης: Εμπειρική έρευνα. Στο Ε. Ταρατόρη (επιμ.), Διδασκαλεία: παρελθόν, παρόν, μέλλον (σσ. 83-98). Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη.

Παπαδόπουλος, Σ. & Μπασούκου, Λ. (2012). Αυτός που λέει Ναι. Αυτός που λέει Όχι: Μικρή ιστορία για μια σκηνική ανάπλαση. Θέματα Παιδείας, 49-50, 285-293.

Παπαδόπουλος, Σ. (2012). Τα δάκρυα του Ευτυχισμένου Πρίγκιπα. Μια θεατρική διερεύνηση της αλληλεγγύης ως πράξης ζωής. Στο Ν. Γκόβας, Μ. Κατσαρίδου, Δ. Μαυρέας (επιμ.), Πρακτικά της 7^ης Διεθνούς Συνδιάσκεψης (23-25.11.2012): Θέατρο και Εκπαίδευση. Δεσμοί αλληλεγγύης (σσ. 167-175). Αθήνα: Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση. [ISBN: 978–960–9529–01–3] http://users.sch.gr/theatro/Praktika2012%20Gr/C6Papadopoulos%20ndn%20Gr.pdf

Παπαδόπουλος, Σ. (2014). Αξιολόγηση της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών στη θεατρική παιδεία στο πλαίσιο του προγράμματος ‘Θαλής’. Στο Θ. Γραμματάς (επιμ.), Πρακτικά του Διεθνούς Συνεδρίου (22-24.11.2013): Πάμμουσος Παιδαγωγία. Η Παιδαγωγική του Θεάτρου (σσ. 93-105). Αθήνα: Ταξιδευτής. [ISBN: 978–960–579–022–5]

Παπαδόπουλος, Σ. (2015). Στάσου πλάι μου: Συναντώντας το πρόσωπο του Άλλου. Στο Π. Σαλίχος & Στ. Αλεβίζος (επιμ.), Πρακτικά του 1^ου Επιστημονικού Συνεδρίου του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά του σχολικού εκφοβισμού [European Αnti-bullying Νetwork – ean] (11-12.6.2014): Το φαινόμενο του εκφοβισμού στο σχολικό και διαδικτυακό περιβάλλον. Με το βλέμμα στην Ευρώπη (σσ. 494-508). Αθήνα: Το Χαμόγελο του Παιδιού. [ISBN: 978–618–81589–1–7] http://www.hamogelo.gr/4-1/2533/Tomos-Praktikon-toy-1oy-Episthmonikoy-Synedrioy-toy-Eyropaikoy-Diktyoy-kata-toy-Sxolikoy-Ekfobismoy-%28EAN%29

Παπαδόπουλος, Σ. (2015). Μανία Παιδείας: Το εθνοπαιδαγωγικό όραμα του Αδαμάντιου Κοραή: Διαχρονικό και επίκαιρο. Στα Πρακτικά του 7^ου Πανελλήνιου Συνεδρίου του Ελληνικού Ινστιτούτου Εφαρμοσμένης Παιδαγωγικής και Εκπαίδευσης (10-12.10.2014): Μεγάλοι Έλληνες και Κύπριοι Παιδαγωγοί από την αρχαιότητα έως σήμερα: Εκπαιδευτική συμβολή και παιδαγωγική μνήμη. Αθήνα: ΕΛΛ.Ι.Ε.Π.ΕΚ. [ISSN: 1790–8574] http://www.elliepek.gr/gr_html/gr_proceedings.html

Παπαδόπουλος, Σ. (2015). Ένταξη θεατρικών τεχνικών σε μαθησιακό πλαίσιο: αυθεντική αξιολόγηση μαθησιακών στόχων. Επιστήμες της Αγωγής, 2, 6- 21. http://www.ediamme.edc.uoc.gr/index.php?id=157,0,0,1,0,0

Παπαδόπουλος, Σ. (2016). Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένας βασιλιάς…. Η δραματοποίηση του μύθου του Ερυσίχθονος σ’ ένα μάθημα για την ύβρι. Στο Σ. Παπαδόπουλος (επιμ.), Πρακτικά (e-book) της Επιστημονικής και Καλλιτεχνικής Διημερίδας (13-14.6.2015): Τέχνη και Πολιτισμός στο Σχολείο του 21^ου αιώνα (σσ. 329-340). Αθήνα [ISBN: 978-618-82007-2-2] http://simospapadopoulos.com/news/

Παπαδόπουλος, Σ. (2016). Πολιτισμός στο σχολείο του 21^ου αιώνα. Ποιος πολιτισμός;. Στο Σ. Παπαδόπουλος (επιμ.), Πρακτικά (e-book) της Επιστημονικής Ημερίδας (21.6.2015): Τέχνη και Πολιτισμός στο Σχολείο του 21^ου αιώνα. Πρακτικά Επιστημονικής Ημερίδας (σσ. 89-95). Αλεξανδρούπολη [ISBN: 978-618-82644-0-3] http://simospapadopoulos.com/news/

Παπαδόπουλος, Σ. (2016). Υπαρξιακές οπτικές στο έργο ‘Θείος Βάνιας’ του Άντον Τσέχωφ. Στο Σ. Παπαδόπουλος (επιμ.), Πρακτικά (e-book) της Επιστημονικής Ημερίδας (21.6.2015): Τέχνη και Πολιτισμός στο Σχολείο του 21^ου αιώνα. Πρακτικά Επιστημονικής Ημερίδας (σσ. 283-291). Αλεξανδρούπολη [ISBN: 978-618-82644-0-3] http://simospapadopoulos.com/news/

Παπαδόπουλος, Γ., Παπαδόπουλος, Σ. & Μαρούδας, Ηλ. (2017). Αναγνώριση των επιδράσεων του θεατρικού παιχνιδιού στις κοινωνικές σχέσεις μεταξύ των μαθητών στο δημοτικό σχολείο. Στο Γ. Αλεξανδράτος, Τ. Αρβανίτη-Παπαδοπούλου, & Π. Ορφανός (επιμ.), Πρακτικά του 3^ου Επιστημονικού Συνεδρίου Πανελλήνιας Ένωσης Σχολικών Συμβούλων, Τόμος Γ΄,  (26-28.2.2016): Προοπτικές για ένα σύγχρονο και δημοκρατικό σχολείο (σσ. 64-74). Αθήνα: Π.Ε.Σ.Σ. [ISSN: 2408-0543]

Παπάς, Α. Ε. (χ.χ.). Σύγχρονη Θεωρία και Πράξη της Παιδείας. (τομ. Α΄). Αθήνα: Δελφοί.

Περέλη-Κοντογιάννη, Ρ. (1985). Η μάσκα και το πρόσωπο. Αθήνα: Θεωρία.

Πετρογιάννης, Κ. (2003). Η μελέτη της ανθρώπινης ανάπτυξης: οικοσυστημική προσέγγιση. Αθήνα: Καστανιώτης.

Πεφάνης, Γ. Π. (1991). Το Θεατρικό. Σκιαγράφηση μιας Φαινομενολογικής Θεατρολογίας. Αθήνα: Δωδώνη.

Πούχνερ, Β. (1997). Κείμενα και αντικείμενα. Δέκα θεατρολογικά μελετήματα. Αθήνα: Καστανιώτης.

Πρακτικά από την τρίτη συνδιάσκεψη εκπαιδευτικών προγράμματος ‘Μελίνα – Εκπαίδευση και Πολιτισμός’ (22-24/6/2001), Αθήνα.

Σαρρής, Δ. (2002). Το θεατρικό παιχνίδι ως επικοινωνιακό διάμεσο στα βαρήκοα παιδιά: η διαμεσολαβητική λειτουργία του σωματικού σχήματος. Επιστήμες της Αγωγής, 3, 113-128.

Σαρρής, Δ. (2004). Ο ρόλος του παραμυθιού και της μαριονέτας στην αντιμετώπιση των μαθησιακών δυσκολιών: Γνωστική και Ψυχαναλυτική προσέγγιση. Αθήνα: Άνθρωπος.

Σαρρής, Ν. (1995). Εισαγωγή στην κοινωνιομετρία την ομαδική ψυχοθεραπεία και το ψυχόδραμα. Αθήνα: Δανιάς.

Σκρεπετός, Κ. & Παπαδόπουλος, Σ. (2016). Αξιοποιώντας θεατρικές τεχνικές στο σχολείο για την ενδυνάμωση των μαθητών και την αντιμετώπιση της σχολικής βίας. Στο Σ. Παπαδόπουλος (επιμ.), Πρακτικά (e-book) της Επιστημονικής και Καλλιτεχνικής Διημερίδας (13-14.6.2015): Τέχνη και Πολιτισμός στο Σχολείο του 21^ου αιώνα (σσ. 279-287). Αθήνα [ISBN: 978-618-82007-2-2] http://simospapadopoulos.com/news/

Σταύρου, Λ. (επιμ.), (2003). Εικόνα του σώματος και σωματικό σχήμα. Αθήνα: Άνθρωπος.

Σταύρου, Π-Δ. (2003). Σωματικό σχήμα και εικόνα του σώματος. Στο Λ. Σταύρου (επιμ.), Εικόνα του σώματος και σωματικό σχήμα (σσ. 17-66). Αθήνα: Άνθρωπος.

Στεφανοπούλου, Μ. (1994). Το θέατρο των πηγών και η νοσταλγία της καταγωγής. Γιέρζι Γκροτόφσκι – Εουτζένιο Μπάρμπα: Στο δρόμο της ουτοπίας. Αθήνα: Πορεία.

Τσιάρας, Α. (2007). Η θεατρική αγωγή στο δημοτικό σχολείο. Μια ψυχοκοινωνιολογική προσέγγιση. Παπαζήσης: Αθήνα.

Υποβάθρου , Γενικών Γνώσεων, Επιστημονικής Περιοχής, Ανάπτυξης Δεξιοτήτων

Με τη συμπλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές/τριες θα πρέπει:

·         Να κατανοούν και να ερμηνεύουν πίνακες και γραφήματα που αναπαριστούν πολυμεταβλητά δεδομένα, κυρίως από το πεδίο των Κοινωνικών Επιστημών (Μ13).

·         Να αναγνωρίζουν και να επιλέγουν την πιο κατάλληλη μέθοδο-εργαλείο για την πολυμεταβλητή ανάλυση ερευνητικών δεδομένων με βάση τον ερευνητικό σχεδιασμό, τη φύση των δεδομένων και τα ερευνητικά ερωτήματα – υποθέσεις που σχετίζονται με αυτά (Μ13).

·         Να καταχωρούν, να διαχειρίζονται και να αναπαριστούν δεδομένα μέσω λογισμικού στατιστικής επεξεργασίας και να διεκπεραιώνουν στατιστικές αναλύσεις πολυμεταβλητών δεδομένων (Μ13).

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση επιστημονικών δεδομένων που συνδέονται με όλες τις συνιστώσες της εκπαίδευσης των παιδιών ηλικίας 6 – 12ετών , με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών

Λήψη αποφάσεων

Παράγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

1.       Βασικές έννοιες (πολυμεταβλητά περιγραφικά μέτρα και γραφήματα)

2.       Ανάλυση σε Κύριες Συνιστώσες

3.       Διερευνητική Ανάλυση Παραγόντων

4.       Ανάλυση Αντιστοιχιών (διμεταβλητή)

5.       Ανάλυση Αντιστοιχιών (πολυμεταβλητή)

6.       Ανάλυση κατά Συστάδες (Ιεραρχική)

7.       Ανάλυση κατά Συστάδες (K-means)

8.       Πολυμεταβλητή Ανάλυση Διακύμανσης

9.       Πολυμεταβλητή Ανάλυση Παλινδρόμησης

10.    Δέντρα αποφάσεων (Μέρος Α΄)

11.    Δέντρα αποφάσεων (Μέρος Β΄)

12.    Εισαγωγή στην Ανάλυση Κοινωνικών Δικτύων

13.    Παρουσιάσεις εργασιών

Περιγράφονται αναλυτικά ο τρόπος και μέθοδοι διδασκαλίας.

Αναγράφονται οι ώρες μελέτης του φοιτητή για κάθε μαθησιακή δραστηριότητα καθώς και οι ώρες μη καθοδηγούμενης μελέτης ώστε ο συνολικός φόρτος εργασίας σε επίπεδο εξαμήνου να αντιστοιχεί στα standards του ECTS

Περιγραφή της διαδικασίας αξιολόγησης

  Αναφέρονται  ρητά προσδιορισμένα κριτήρια αξιολόγησης και εάν και που είναι προσβάσιμα από τους φοιτητές.

Γραπτή εργασία (ομαδική) (100%)

Κατσής, A., Σιδερίδης Γ.Δ., & Εμβαλωτής, Α. (2011). Στατιστικές μέθοδοι στις κοινωνικές επιστήμες, Εκδόσεις Τόπος.

Παπαδημητρίου, Γ. (2007). Η Ανάλυση Δεδομένων. Αθήνα: τυπωθήτω.

Πρόσθετη προτεινόμενη βιβλιογραφία

Bartholomew D. J., Steele F., Moustaki I., Galbraithe J.I. (2011). Ανάλυση Πολυμεταβλητών Τεχνικών στις Κοινωνικές Επιστήμες, Εκδόσεις ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ.

Goss-Sampson, M. A. (2019). Statistical analysis in JASP: A guide for students (2η έκδ.). Greenwich: University of Greenwich, Centre for Science and Medicine in Sport & Exercise.

Navarro D.J., & Foxcroft D.R. (2019). learning statistics with jamovi: a tutorial for psychology students and other beginners. (Version 0.70).  DOI: 10.24384/hgc3-7p15 Διαθέσιμο στο: https://www.learnstatswithjamovi.com/

Γναρδέλλης, Χ. (2013). Ανάλυση Δεδομένων με το IBM SPSS Statistics 21.0. Αθήνα: Παπαζήσης.

Σιάρδος Γ. (2005). Μέθοδοι Πολυμεταβλητής Στατιστικής Ανάλυσης, Εκδόσεις Σταμούλη.

Σταλίκας, Α., & Κυριάζος, Θ. (2019). Μεθοδολογία έρευνας και Στατιστική με τη χρήση R. Εκδόσεις Τόπος.

Χαλικιάς, Μ., Λάλου, Π., Μανωλέσου, Α. (2015). Μεθοδολογία έρευνας και εισαγωγή στη Στατιστική Ανάλυση Δεδομένων με το IBM SPSS STATISTICS. [ηλεκτρ. βιβλ.] Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Διαθέσιμο στο: http://hdl.handle.net/11419/5075

Συναφή Επιστημονικά Περιοδικά

– Preschool and Primary Education

– International Journal of Educational Research

– European Journal of Psychological Assessment

– Τετράδια Ανάλυσης Δεδομένων

– Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών

– Ψυχολογία

Υποβάθρου , Γενικών Γνώσεων, Επιστημονικής Περιοχής, Ανάπτυξης Δεξιοτήτων

Συμβουλευτείτε το Παράρτημα Α

·     Περιγραφή του Επιπέδου των Μαθησιακών Αποτελεσμάτων για κάθε ένα κύκλο σπουδών σύμφωνα με Πλαίσιο Προσόντων του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης

·     Περιγραφικοί Δείκτες Επιπέδων 6, 7 & 8 του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων Διά Βίου Μάθησης

και Παράρτημα Β

·     Περιληπτικός Οδηγός συγγραφής Μαθησιακών Αποτελεσμάτων

·         να κατέχουν ένα «γλωσσάρι» όρων και εννοιών που σχετίζονται με το αντικείμενο διδασκαλίας και να  το χρησιμοποιούν ορθά κατά περίπτωση – ΜΑ1, ΜΑ2, ΜΑ3.

·         να διακρίνουν και να εκτιμούν έννοιες που αναφέρονται στην εκπαίδευση και στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στο πλαίσιο της δια βίου εκπαίδευσης – ΜΑ1, ΜΑ2, ΜΑ3.

·         να εξετάζουν και να συνδυάζουν τις αρχές, τα είδη και τις μορφές επιμόρφωσης που συναντώνται στην σχετική παιδαγωγική βιβλιογραφία, καθώς και τις προεκτάσεις και συνδέσεις με την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών – ΜΑ1, ΜΑ2, ΜΑ3.

·         να ταξινομούν στοιχεία και παραμέτρους μοντέλων εκπαιδευτικών, να εξετάζουν την εφαρμοσιμότητά τους στην πράξη, να συνδυάζουν και να διαφοροποιούν αυτά – ΜΑ1, ΜΑ2, ΜΑ3.

·         να συνθέτουν μοντέλα και να κατασκευάζουν/ανακατασκευάζουν «σενάρια» προγραμμάτων εκπαίδευσης και επιμόρφωσης και εν τέλει να τα αξιολογούν – ΜΑ4, ΜΑ5, ΜΑ6.

·         να αναγνωρίζουν, να επιλέγουν και να οργανώνουν τεχνικές και μεθόδους αποτελεσματικής εκπαίδευσης και επιμόρφωσης εκπαιδευτικών, καθώς και επαγγελματικής ανάπτυξής τους – ΜΑ9, ΜΑ10, ΜΑ11.

·         να κρίνουν την χρησιμότητα και αναγκαιότητα συγκεκριμένων αρχών, θεσμών και φορέων επιμόρφωσης εκπαιδευτικών και να υποστηρίζουν τις θέσεις τους για τους παραπάνω – ΜΑ11, ΜΑ12, ΜΑ14.

·         να συγγράφουν και να παρουσιάζουν αυτόνομη ή ομαδική εργασία που να πληροί προδιαγραφές της επιστημονικής τεχνογραφίας – ΜΑ14, ΜΑ15.

Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις

Λήψη αποφάσεων

Αυτόνομη εργασία

Ομαδική εργασία

Εργασία σε διεθνές περιβάλλον

Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον

Παράγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα

Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον

Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου

Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής

Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

• Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
• Λήψη αποφάσεων
• Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
• Ομαδική ή/και ατομική εργασία
• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών (αρχών και μοντέλων)

Στόχος του μαθήματος είναι να παρουσιαστεί, να συζητηθεί και να αποσαφηνιστεί ο προβληματισμός που αναπτύχθηκε για την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας και στο εξωτερικό, ώστε, αφού διαπιστωθούν τα κενά, τα προβλήματα και οι δυσκολίες που υπάρχουν στη βασική κατάρτιση των μελλοντικών εκπαιδευτικών, να αναζητηθούν οι λόγοι και να διερευνηθούν περαιτέρω. Επίσης, ένας άλλος στόχος του μαθήματος είναι να μελετηθεί το ζήτημα της εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών σε  συνάρτηση με την επιμόρφωση, στην ιστορική της πορεία μέχρι σήμερα στη χώρα μας, να αναλυθεί η έννοια, οι μορφές και οι σκοποί της επιμόρφωσης και να παρουσιαστούν οι φορείς που κατεξοχήν αναλαμβάνουν σήμερα την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και προσφέρουν κατ’ επέκταση δυνατότητες για την επαγγελματική τους ανάπτυξη.

Περιεχόμενο μαθήματος αποτελούν τα παρακάτω –ενδεικτικά- θέματα:

Ø  Η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών στην Ελλάδα σήμερα

Ø  Προγράμματα Σπουδών των Τμημάτων Εκπαίδευσης Εκπαιδευτικών

Ø  Η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών διεθνώς

Ø  Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών:

§  Ορισμοί, Σκοπός και Αναγκαιότητα επιμόρφωσης

§  Βασικές αρχές επιμόρφωσης

§  Μορφές και φορείς επιμόρφωσης

§  Μοντέλα και σύγχρονες (εναλλακτικές) μορφές επιμόρφωσης

§  Είδη επιμορφωτικών προγραμμάτων

Ø  Επαγγελματοποίηση και επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού

Ø  Εργαλεία επαγγελματικής ανάπτυξης εκπαιδευτικών

Ø  Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών διεθνώς

Ø  Mentoring

Ø  Κοινότητες Μάθησης

και άλλα συναφή.

Β. Με άσκηση: Στο σεμινάριο αυτό καλούνται οι φοιτητές να συγγράψουν και να παρουσιάσουν σύντομες εργασίες  με θέματα που τους ενδιαφέρουν και σχετίζονται με τις θεματικές ενότητες του μαθήματος. Η μεθοδολογία μπορεί να διαφοροποιείται ανάλογα με τις ανάγκες, τις ιδιαιτερότητες και τα ενδιαφέροντα του ακροατηρίου.

·         στη διδασκαλία

·         στην παρουσίαση των εργασιών των φοιτητών

·         στην επικοινωνία με τους φοιτητές

Περιγράφονται αναλυτικά ο τρόπος και μέθοδοι διδασκαλίας.

Διαλέξεις, Σεμινάρια, Εργαστηριακή Άσκηση, Άσκηση Πεδίου, Μελέτη & ανάλυση βιβλιογραφίας, Φροντιστήριο, Πρακτική (Τοποθέτηση), Κλινική Άσκηση, Καλλιτεχνικό Εργαστήριο, Διαδραστική διδασκαλία, Εκπαιδευτικές επισκέψεις, Εκπόνηση μελέτης (project), Συγγραφή εργασίας / εργασιών, Καλλιτεχνική δημιουργία, κ.λπ.

Αναγράφονται οι ώρες μελέτης του φοιτητή για κάθε μαθησιακή δραστηριότητα καθώς και οι ώρες μη καθοδηγούμενης μελέτης ώστε ο συνολικός φόρτος εργασίας σε επίπεδο εξαμήνου να αντιστοιχεί στα standards του ECTS

Περιγραφή της διαδικασίας αξιολόγησης

Γλώσσα Αξιολόγησης, Μέθοδοι αξιολόγησης, Διαμορφωτική  ή Συμπερασματική, Δοκιμασία Πολλαπλής Επιλογής, Ερωτήσεις Σύντομης Απάντησης, Ερωτήσεις Ανάπτυξης Δοκιμίων, Επίλυση Προβλημάτων, Γραπτή Εργασία, Έκθεση / Αναφορά, Προφορική Εξέταση, Δημόσια Παρουσίαση, Εργαστηριακή Εργασία, Κλινική Εξέταση Ασθενούς, Καλλιτεχνική Ερμηνεία, Άλλη / Άλλες

Αναφέρονται  ρητά προσδιορισμένα κριτήρια αξιολόγησης και εάν και που είναι προσβάσιμα από τους φοιτητές.

α. Γραπτή τελική εξέταση (70%)

Περιλαμβάνει:

– ασκήσεις επίλυσης  προβλημάτων ή/και

– ερωτήσεις (σύντομης ή μη) ανάπτυξης, ερωτήσεις κρίσεως  ή/και

– αντικειμενικά τεστ (π.χ. ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής)

β. Εκπόνηση και παρουσίαση εργασίας ατομικής ή ομαδικής ή άλλου έργου  ή εκπόνηση project (30%)

Κριτήρια αξιολόγησης:

– Σαφήνεια και συνοχή στην επιχειρηματολογία  με επαρκής τεκμηρίωση των θέσεων που υποστηρίζονται

– βαθμός συνθετικής ή αναλυτικής προσέγγισης του θέματος

– βαθμός άσκησης κριτικής σε προτάσεις που διατυπώνονται

–  Επιμέλεια και αποτελεσματικότητα στην αναζήτηση και στη χρήση της βιβλιογραφίας

–  Επιμέλεια και παραστατικότητα στην τελική παρουσίαση εργασίας

–  Βαθμός τήρησης κανόνων επιστημονικής τεχνογραφίας

–  Αρτιότητα θεωρητικής προσέγγισης του θέματος

–  Σωστός σχεδιασμός και υλοποίηση ερευνητικού σχεδίου

–  Πληρότητα σχετικής βιβλιογραφίας

–  Επαρκής βιβλιογραφική τεκμηρίωση

Χατζηδήμου, Δ. (2019). Η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών στην Ελλάδα: Το παράδειγμα των δασκάλων. Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη Εκδόσεις Α.Ε.

Χατζηδήμου, Δ., & Στραβάκου, Π. (2005). Τα ΠΕΚ ως φορείς θεσμοθετημένης επιμόρφωσης και η συμβολή τους στην διδακτική πράξη: Το παράδειγμα του 1^ου ΠΕΚ Θεσσαλονίκης (2^η έκδ.). Θεσσαλονίκη: Εκδ. Οίκος Αδελφών Κυριακίδη.

Ηλεκτρονικό σύγγραμμα:

Du Plessis, A.E. (2019). Professional Support Beyond Initial Teacher Education | SpringerLink.

Πρόσθετη προτεινόμενη βιβλιογραφία

Ελληνόγλωσση

Βρεττού, Γ. Ε. (1995). Η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών σε κρίση. Νέα Παιδεία, 74, 78-89.

Γκικόπουλου, Π. Γ. (1984). Πρόγραμμα εκπαίδευσης εκπαιδευτικών. Παιδαγωγική Επιθεώρηση, 1, 18-38.

Κλάδη, Δ. (1991). Η βασική εκπαίδευση και το σύστημα διορισμού των Ελλήνων εκπαιδευτικών.  Αθήνα.

Ξωχέλλη, Π. (1985). Εκπαίδευση και εκπαιδευτικός σήμερα. Θεσσαλονίκη: εκδοτικός οίκος Α/φών Κυριακίδη.

Ξωχέλλη, Π. (1984). Η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών. Παιδαγωγική Επιθεώρηση, 1, 13-17.

Πολυχρονόπουλου, Π. (1982). Το πρόβλημα της εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών και η ριζική του λύση. Αθήνα.

Στραβάκου, Π. (2004). Η επιμόρφωση στα ΠΕΚ: Μία μελέτη περίπτωσης. Στο: Δ. Χατζηδήμου, Ε. Ταρατόρη, Μ. Κουγιουρούκη, & Π. Στραβάκου (Επιμ.), Πρακτικά του 4^ου Πανελλήνιου Συνεδρίου, Ελληνική Παιδαγωγική και Εκπαιδευτική έρευνα (σ.σ. 457-463). Θεσσαλονίκη: Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη.

Ταρατόρη, Ε. (2000α). Η επιμόρφωση από τη σκοπιά των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης: Θεωρητική και εμπειρική προσέγγιση. Θεσσαλονίκη: Εκδ. Οίκος Αδελφών Κυριακίδη.

Ταρατόρη, Ε. (2000β). Η επιμόρφωση από τη σκοπιά των εκπαιδευτικών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης: Θεωρητική και εμπειρική προσέγγιση. Θεσσαλονίκη: Εκδ. Οίκος Αδελφών Κυριακίδη.

Ταρατόρη, Ε. (2000γ). Η συμβολή της επιμόρφωσης στην παιδαγωγική, διδακτική και επιστημονική κατάρτιση των εκπαιδευτικών β/θμιας εκπαίδευσης: Στάσεις των εκπαιδευτικών του Ν. Έβρου (έρευνα). Τα Εκπαιδευτικά, 55-56, 137-150.

Ταρατόρη, Ε. (1999). Νεωτερισμοί στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών: Το παράδειγμα της μικροδιδασκαλίας. Εισήγηση στα: Πρακτικά 1^ου Πανελληνίου Συνεδρίου Μικροδιδασκαλίας (σσ. 59-76). Αθήνα-Αλεξανδρούπολη.

Ταρατόρη, Ε. (1995). Παιδαγωγική και διδακτική κατάρτιση των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης: Θεωρητική και εμπειρική προσέγγιση. Θεσσαλονίκη: Εκδοτικός οίκος Α/φών Κυριακίδη.

Ταρατόρη, Ε. (1991). Η εφαρμογή των μικροδιδασκαλιών στην εκπαίδευση των υποψηφίων εκπαιδευτικών. Σχολείο και Ζωή, 11, 379-384.

Ταρατόρη-Τσαλκατίδου, E., Τσαλκατίδης, Θ., & Τσαλκατίδου, Μ. (2010). Επιστημονική τεχνογραφία (2^η έκδ.). Θεσσαλονίκη: Εκδοτικός Οίκος Αφών Κυριακίδη.

Φιλίππου, Κ. (1984). Η πρακτική άσκηση στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών. Παιδαγωγική Επιθεώρηση, 1, 39-61.

Χατζηδήμου, Δ. (2003). Σκέψεις και προτάσεις για την αναβάθμιση της εκπαίδευσης. Θεσσαλονίκη: Εκδ. Οίκος Αδελφών Κυριακίδη.

Χατζηδήμου, Δ. (1997).  Η μικροδιδασκαλία στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών: Μία θεωρητική και εμπειρική προσέγγιση. Θεσσαλονίκη: Εκδοτικός οίκος Α/φών Κυριακίδη.

Χατζηδήμου, Δ., & Στραβάκου, Π. (2001).  Η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών στο ξεκίνημα της νέας χιλιετίας: Μία πρόταση για συζήτηση. Εισήγηση στο: Κ. Ουζούνη, Κ. & Α. Καραφύλλη (Επιμ.), Ο δάσκαλος του 21ου αιώνα στην ευρωπαϊκή ένωση (σ.σ. 56-64). Αλεξανδρούπολη: Εκδόσεις Σπανίδη (Ξάνθη).

Χατζηδήμου, Δ., & Ταρατόρη, Ε. (2000). Το επάγγελμα των εκπαιδευτικών σε συνάρτηση με την Επιμόρφωση. Κίνητρο, 2, 9-26.

Χατζηδήμου, Δ., & Ταρατόρη, Ε. (1990). Η ειδίκευση των εκπαιδευτικών της δημοτικής εκπαίδευσης: Μια παιδαγωγική εμπειρική έρευνα. Θεσσαλονίκη: Εκδοτικός οίκος Γιαχούδη/Γιαπούλη.

Χατζηδήμου, Δ., &  Ταρατόρη, Ε. (1989). Η εξομοίωση των πτυχίων των αποφοίτων των Παιδαγωγικών Ακαδημιών και Σχολών Νηπιαγωγών με τα πτυχία των Παιδαγωγικών Τμημάτων ΑΕΙ. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 49.

Ξενόγλωσση

Cochran-Smith, M., & Zeichner, K. (2005). Studying teacher education: The Report of the AERA panel on research and teacher education. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.

Education Commission of the States (2005, September). Eight questions on teacher recruitment and retention: What does the research say? Denver, CO: Michael Allen. Retrieved December 6, 2005 from http://www.ecs.org/html/educationissues/teachingquality/trrreport/report/ introduction.asp

Feyza, D. (2012). Research on teacher education and training. Athens: Institute of Education and Research.

Guarino, C., Santibanez, L., Daley, G., & Brewer, D. (2004, May). A review of the research literature on teacher recruitment and retention. Santa Monica, CA: Rand Corporation. Retrieved January 11, 2005 from http://www.rand.org/pubs/technical_reports/2005/RAND_TR164.sum.pdf.

Valli, L. (Ed.) (1992). Reflective teacher education: Cases and critiques. N.Y.: State University of New York.

Συναφή επιστημονικά Περιοδικά (ελληνόγλωσσα και ξενόγλωσσα)

·         Κίνητρο

·         Παιδαγωγική Επιθεώρηση

·         Επιστήμες Αγωγής

·         Νέα Παιδεία

·         Εκπαιδευτικά

·         Μέντορας

·         Teaching and Teacher Education

·         Improving Schools

·         Journal of Teacher Education

·         International Journal of learning teaching and educational research

·         European Journal of Teacher Education

·         Journal of Education and Training Studies

·         Review of Educational Research

·         Journal of Research in Science Teaching

·         Teacher Development

·         Professional Development in Education

Η εξέταση θα πραγματοποιηθεί μέσω MS TEAMS. Ο σύνδεσμος θα αποσταλεί στους φοιτητές μέσω e-class αποκλειστικά στους ιδρυματικούς λογαριασμούς όσων έχουν δηλώσει το μάθημα και έχουν  λάβει γνώση των όρων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.

Οι φοιτητές θα πρέπει να συνδεθούν στην αίθουσα εξέτασης μέσω του ιδρυματικού τους λογαριασμού, διαφορετικά δεν θα μπορέσουν να συμμετάσχουν. Επίσης θα συμμετάσχουν στην εξέταση με κάμερα την οποία θα έχουν ανοικτή και μικρόφωνο ανοικτό κατά τη διάρκεια της εξέτασης. Πριν την έναρξη της εξέτασης, οι φοιτητές θα επιδεικνύουν στην κάμερα την ταυτότητά τους, ώστε να γίνει ταυτοποίησή τους.

Κάθε φοιτητής θα πρέπει να απαντήσει σε 4 ερωτήσεις. Κάθε μία από τις ερωτήσεις βαθμολογείται με 2,5. Η συνολική βαθμολογία του φοιτητή στο μάθημα προκύπτει από τον συνυπολογισμό της προφορικής εξέτασης (70%) και της εκπόνησης (συγγραφής και παρουσίασης) γραπτής εργασίας (προαιρετικά) όπως έχει προγραμματιστεί στην αρχή του εξαμήνου (30%).